Η αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου προς όφελος των πολιτών , η στήριξη του υφιστάμενου παραγωγικού ιστού και οι νέες επενδύσεις που απαιτούνται. Η πρόταση μας.
Με χρονικό σημείο εκκίνησης τη μακρινή δεκαετία του 1950 , οι λιγνίτες της Δυτικής Μακεδονίας αποτελέσαν την κυρίαρχη εγχώρια ενεργειακή πηγή πάνω στην οποία στηρίχθηκε ο εξηλεκτρισμός της Ελλάδας και η ανάπτυξη της περιοχής μας . Τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια, λόγω της απόσυρσης των λιγνιτικών μονάδων, η περιοχή έχει εισέλθει σε συνθήκες χαμηλής λιγνιτικής παραγωγής. Λιγνιτικές μονάδες και ορυχεία κλείνουν.
Η περιοχή μας, έχοντας στηρίξει σε σημαντικό βαθμό την οικονομική της ανάπτυξη, πλέον του μισού αιώνα, στην εξορυκτική βιομηχανία του λιγνίτη και την ηλεκτροπαραγωγή, καλείται και προσπαθεί να αλλάξει το παραγωγικό της μοντέλο και να διαμορφώσει ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης, που να συνδυάζει τις σύγχρονες απαιτήσεις για την ενέργεια και το περιβάλλον καθώς και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Ήδη από το 2002, η λιγνιτική παραγωγή ακολουθεί φθίνουσα πορεία, ενώ η απώλεια εγκατεστημένης λιγνιτικής ισχύος και συμμετοχής του λιγνίτη στο ενεργειακό μίγμα είναι μια πραγματικότητα.
Τέλος, η ανεργία, στην περιοχή μας σημειώνει διαχρονικά το μεγαλύτερο ποσοστό μεταξύ των υπολοίπων περιφερειών της ελληνικής επικράτειας. Η ζημιά που υπέστη η περιοχή μας είναι ανυπολόγιστη, καθώς το πιο ζωντανό και παραγωγικό κομμάτι του πληθυσμού, που είναι η νέα γενιά, έφυγε και συνεχίζει να φεύγει από την περιοχή και αναζητά σε άλλα μέρη εντός και εκτός Ελλάδος βιώσιμες και εξελίξιμες εργασίες. Γεγονός που δυστυχώς επιβεβαιώνει και η απογραφή του 2022.
Η «μονοκαλλιέργεια» του λιγνίτη, κατέστησε την οικονομία των υπό μετάβαση περιοχών ιδιαίτερα εξαρτημένη και ευάλωτη.
Η περιοχή χρειάζεται ένα νέο παραγωγικό μοντέλο το οποίο θα αντικαταστήσει την απώλεια θέσεων εργασίας και εισοδήματος, που αποτελεί το κρίσιμο στοίχημα για το σύνολο της διοίκησης και των πολιτών περιοχής.
Απαιτείται η ανάπτυξη ενός πολυδιάστατου μοντέλου με επανακαθορισμό των παραγωγικών δυνατοτήτων της περιοχής, ώστε να εξασφαλισθεί η βιώσιμη ανάπτυξη.
Ένα μοντέλο που μπορεί να βασιστεί:
Στην προάσπιση της απασχόλησης, εξασφαλίζοντας τις υφιστάμενες θέσεις εργασίας και δημιουργώντας νέες.
Στην “βιομηχανική κληρονομία- κουλτούρα” της περιοχής , και την υψηλή εξειδίκευση των επιχειρήσεων και των εργαζομένων στη βιομηχανική παραγωγή.
Στο γεωργικό- κτηνοτροφικό τομέα, τη μεταποίηση, και την αγροδιατροφή, με παραγωγή επώνυμων προϊόντων υψηλής ποιοτικής αξίας. (τσάι, λεβάντα, κρόκος, πατάτες, γάλα, κτλ…)
Στην ιστορική και διαχρονική εξωστρεφή ενασχόληση με το εμπόριο και τη μεταποίηση.
Στην ισχυρή παρουσία του Πανεπιστήμιου στην περιοχή.
Στον προσανατολισμό των εργαζομένων και των πολιτών στη βιομηχανική παραγωγή.
Στον Τουρισμό.
Ζητούμενα -στόχοι για την υλοποίηση του νέου μοντέλου: Η δημιουργία ισχυρής βιομηχανικής περιοχής, με τις ανάλογες υποδομές, (ύδρευση, αποχέτευση, ενέργεια, τηλεπικοινωνίες), οδική πρόσβαση στην Εγνατία Οδό και σιδηροδρομική πρόσβαση στο Λιμάνι Θεσσαλονίκης μέσω σιδηροδρομικής γραμμής ).
στα αποκατεστημένα εδάφη ΔΑΜ τα οποία παραλαμβάνει το κράτος από τη ΔΕΗ, καθώς και στις ΒΙΠΕ της περιοχής.
Η εγκατάσταση μεγάλης -ων βιομηχανικών επιχειρήσεων, (στο χώρο της παραγωγής συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας), οι οποίες θα δημιουργήσουν πολλές νέες θέσεις εργασίας Έτσι θα φανεί και στον πιο δύσπιστο επενδυτή η αλλαγή που γίνεται.
Σημαντικό είναι να αναφερθεί ότι προχωρά ίδη η επένδυση της ADVENT στην Κοζάνη που παρουσίασε ο Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρείας Δρ. Βασίλης Γρηγορίου, στο πλαίσιο του συνεδρίου των Ημερών Καινοτομίας που έγινε στην Κοζάνη. Όπως ανέφερε, δημιουργούνται 650 θέσεις εργασίας μέσα στα επόμενα χρόνια, με προσέλκυση επιστημόνων και αξιοποίηση του τοπικού δυναμικού και του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας.
Η ενίσχυση και προώθηση επιχειρηματικότητας υφιστάμενων επιχειρήσεων. Με ενσωμάτωση και νέας γνώσης και τεχνολογιών και την ανάδειξη των πλεονεκτημάτων των επιχειρήσεων.
Ενεργειακή μετάβαση / Κλιματική ουδετερότητα, με εκσυγχρονισμό των ενεργειακών υποδομών, ανάπτυξη ζωνών έρευνας και καινοτομίας στην ενέργεια (π.χ. δημιουργία κοιλάδας ενεργειακής έρευνας και τεχνολογίας).
Ανάπτυξη ζωνών έρευνας και καινοτομίας.
Ανάπτυξη γεωργικού τομέα και αγροδιατροφή, με εκσυγχρονισμό των μονάδων παραγωγής, ανάπτυξη έξυπνων μονάδων παραγωγής και μεταποίησης αγροτικών προϊόντων, ανάπτυξη πρότυπων – βιολογικών αγροτικών εκμεταλλεύσεων σε αποκατεστημένα εδάφη και ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ζωικής παραγωγής. Δημιουργία νέων, και στήριξη υφιστάμενων αρδευτικών δικτύων, στον Ελλήσποντο, στα Καραγιάννια, στο οροπέδιο Πολυμύλου, στις παραλίμνιες περιοχές.
Αναβάθμιση των υπηρεσιών υγείας / πρόνοιας (πρωτοβάθμια/δευτεροβάθμια φροντίδα υγείας, βρεφονηπιακών σταθμών κ.λπ.) και σύνδεση με το πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. Ανάπτυξη κοινωνικών υποδομών και υποδομών υγείας.
Παράλληλα , για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των τοπικών οικονομιών απαιτείται ο οριζόντιος ψηφιακός μετασχηματισμός των αστικών και των αγροτικών περιοχών και η ενσωμάτωση προηγμένων τεχνολογιών σε τομείς, μεταξύ άλλων, της αγροτικής παραγωγής, της βιομηχανίας και της δημόσιας διοίκησης.
Σύνδεση της ακαδημαϊκής έρευνας με την οικονομία-εργασία απασχόληση. Παράλληλα απαιτείται αναβάθμιση δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού μέσα από τους αρμόδιους φορείς εκπαίδευσης- κατάρτισης. Επανεκπαίδευση και απασχόληση τοπικού εργατικού δυναμικού σε νέες δεξιότητες και δραστηριότητες, όπως: βιομηχανικές ειδικότητες ανάλογα με τις νέες επενδύσεις που αναμένεται να πραγματοποιηθούν,οι περιβαλλοντικές αποκαταστάσεις, η διαχείριση απορριμμάτων και αποβλήτων. η δημιουργία θέσεων εργασίας υψηλής εξειδίκευσης.
Η αύξηση των εισοδημάτων των καταναλωτών και η ενίσχυση της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας στην περιοχή, μπορούν να οδηγήσουν σε επιστροφή συμπολίτες μας που έχουν φύγει για να εργαστούν σε άλλες περιοχές της Ελλάδας και στο εξωτερικό.
Σήμερα είναι ανάγκη στο δήμο Κοζάνης της ανεργίας, των κλειστών καταστημάτων, της φυγής των συμπολιτών μας της μείωσης των θέσεων εργασίας, όλοι μαζί να δουλέψουμε και να ξανασυστήσουμε την περιοχή μας. Το νέο «Brand Name” , που δεν είναι θα είναι άλλο από το βιομηχανικό και πρωτοπόρο σε όλη την χώρα. Όλοι μαζί αλλάζουμε.. Είναι δύσκολο βέβαια να συνειδητοποιήσει κάποια -ος τι πρόκειται να γίνει, τις ευκαιρίες, τις προοπτικές και αυτό είναι φυσιολογικό όταν για πολλά πολλά χρόνια στην περιοχή μας έγιναν τόσα λίγα.
Η υλοποίηση των παραπάνω προτάσεων, δημιουργεί μία, επιπλέον μεγάλη αύξηση στις επαγόμενες επενδύσεις σε όλους τους τομείς της οικονομίας.
Αλλάζουμε, κοιτάμε μπροστά, δεν υπάρχει επιστροφή, αυτή την τεράστια δυνατότητα- πρόκληση θα την κερδίσουμε, όλοι μαζί!! Αξιοποιώντας το Προγράμματος Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης, τα δάνεια της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, το πράσινο ταμείο, το ΕΣΠΑ και το σύνολο των χρηματοδοτικών εργαλείων!
Ο δήμος Κοζάνης και η ευρύτερη περιοχή θα γίνει, η καλύτερη πρακτική της Ευρώπης. Από την περιοχή της φυγής θα γίνουμε η περιοχή της επιλογής, η περιοχή της ανάπτυξης, η περιοχή της καινοτομίας και των καλών πρακτικών.
Υστερόγραφο : Δεν αναφέρθηκαν στο παρόν κείμενο, γιατί είναι γνωστές, οι δράσεις και οι ενέργειες του Υπουργού κ. Παπαθανάση και των φορέων της Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης Μετάβασης , Ειδική Υπηρεσία – Μετάβαση Α.Ε..
Τοπαλίδης Τρ. Γεώργιος
Εκπαιδευτικός Πανεπιστήμιο Δ. Μακεδονίας (ΕΔΙΠ)
Μέλος ΔΣ ΜΕΤΑΒΑΣΗ Α.Ε
