Ενίσχυση της παραγωγής, στήριξη της Ουκρανίας και κοινές προμήθειες στο επίκεντρο
Την πρώτη της έγκριση έλαβε στις Βρυξέλλες η συμφωνία για το πρόγραμμα ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας (EDIP), σηματοδοτώντας ένα σημαντικό βήμα για την ενίσχυση της στρατηγικής αυτονομίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον τομέα της άμυνας. Οι Επιτροπές Ασφάλειας και Άμυνας (SEDE) και Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας (ITRE) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ενέκριναν τη συμφωνία με το Συμβούλιο, ανοίγοντας τον δρόμο για την τελική ψηφοφορία στην ολομέλεια τον Δεκέμβριο.
Το πρόγραμμα EDIP φιλοδοξεί να ενισχύσει την τεχνολογική και βιομηχανική βάση της ευρωπαϊκής άμυνας, να προωθήσει κοινές προμήθειες εξοπλισμού, να εντείνει την παραγωγή και να αυξήσει την στήριξη προς την Ουκρανία. Αποτελεί την πρώτη ολοκληρωμένη νομοθετική πρωτοβουλία της ΕΕ στον τομέα της αμυντικής βιομηχανίας και φιλοδοξεί να λειτουργήσει ως μόνιμος μηχανισμός συνεργασίας μεταξύ των κρατών-μελών.
Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επέμεινε σε ενίσχυση του προϋπολογισμού μέσω πρόσθετων εισφορών, μεταξύ άλλων μέσω του μηχανισμού SAFE. Παράλληλα, τα κράτη-μέλη θα μπορούν να αξιοποιήσουν αδιάθετους πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ανακατευθύνοντάς τους σε έργα του EDIP. Ο συνολικός προϋπολογισμός ανέρχεται σε 1,5 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 300 εκατ. ευρώ θα κατευθυνθούν ειδικά στη στήριξη της Ουκρανίας.
Προτεραιότητα σε ευρωπαϊκούς κατασκευαστές
Η συμφωνία προβλέπει ότι θα δίνεται προτεραιότητα σε ευρωπαίους παραγωγούς, ενώ για να χρηματοδοτηθεί ένα αμυντικό προϊόν, το ποσοστό εξαρτήσεων από τρίτες χώρες δεν μπορεί να υπερβαίνει το 35% του κόστους. Επιπλέον, τίθεται νομικό πλαίσιο για έργα κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος στα οποία θα πρέπει να συμμετέχουν τουλάχιστον τέσσερα κράτη μέλη για να είναι επιλέξιμα για χρηματοδότηση, με δυνατότητα συμμετοχής και της Ουκρανίας.
Ένας ευρωπαϊκός μηχανισμός στρατιωτικών πωλήσεων θα λειτουργεί ως ενιαίος κατάλογος προϊόντων και υπηρεσιών, ενώ ένα εθελοντικό πρόγραμμα εξοπλισμών θα ενισχύσει τη συνεργασία σε όλα τα στάδια του κύκλου ζωής του αμυντικού υλικού. Παράλληλα, θεσπίζεται καθεστώς ασφάλειας εφοδιασμού, με στόχο τη σταδιακή διασφάλιση πρόσβασης της ΕΕ σε βασικά αμυντικά προϊόντα.
Το πρόγραμμα θα χρηματοδοτήσει και ένα Μέσο Στήριξης της Ουκρανίας, με 300 εκατ. ευρώ, για τον εκσυγχρονισμό της ουκρανικής αμυντικής βιομηχανίας και την ενσωμάτωσή της στην ευρωπαϊκή αγορά. Η χρηματοδότηση αναμένεται να ενισχύσει επενδύσεις, να διευκολύνει εταιρικές συνεργασίες μεταξύ ευρωπαϊκών και ουκρανικών επιχειρήσεων και να αυξήσει τις προμήθειες ευρωπαϊκών αμυντικών δυνατοτήτων που θα παράγονται στην Ουκρανία.
Το σχέδιο εγκρίθηκε από κοινού με 94 ψήφους υπέρ, 11 κατά και 10 αποχές. Η τελική ψηφοφορία στην ολομέλεια αναμένεται στη σύνοδο του Δεκεμβρίου στο Στρασβούργο.
Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το EDIP είχε υποβληθεί τον Μάρτιο του 2024. Στόχος είναι να καλύψει το κενό μεταξύ βραχυπρόθεσμων παρεμβάσεων – όπως η πράξη ASAP για πυρομαχικά και η πράξη EDIRPA για κοινές προμήθειες – και μιας μακροπρόθεσμης στρατηγικής για την ενίσχυση της αμυντικής ετοιμότητας της ΕΕ.
Η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία περιλαμβάνει περισσότερες από 2.000 μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, με εκτιμώμενο ετήσιο κύκλο εργασιών 70 δισ. ευρώ. Το EDIP θεωρείται το πρώτο βήμα για τη συγκρότηση μιας πιο ενιαίας, ανταγωνιστικής και αυτόνομης ευρωπαϊκής αγοράς άμυνας.
Σωκράτης Μουτίδης – www.xronos-kozanis.gr
