Στις 3 Απριλίου ο πρωθυπουργός παρουσίασε ένα φιλόδοξο και ιδιαίτερα σύνθετο σχέδιο για τη μετεγκατάσταση εννέα υπουργείων στον χώρο των εγκαταστάσεων της ΠΥΡΚΑΛ στο Δήμο Δάφνης – Υμηττού. Τα υπουργεία που προβλέπεται να μετεγκατασταθούν στον χώρο της ΠΥΡΚΑΛ είναι τα εξής: Οικονομικών, Ανάπτυξης, Εργασίας, Υγείας, Περιβάλλοντος, Πολιτισμού, Εσωτερικών, Αγροτικής Ανάπτυξης και Τουρισμού. Πέραν αυτών θα μετεγκατασταθούν στον ίδιο χώρο και άλλοι δημόσιοι φορείς: η ΑΑΔΕ, η ΕΕΣΥΠ (“Υπερταμείο”), το ΤΑΙΠΕΔ και η ΕΤΑΔ. Συνολικά τα υπουργεία και οι υπηρεσίες τους καταλαμβάνουν 127 κτίρια, με συνολική επιφάνεια 353.480 τ.μ. κυρίως στο κέντρο της Αθήνας. Στον χώρο της ΠΥΡΚΑΛ βρίσκονται σήμερα 91 κτίρια (110.000 τ.μ.), εκ των οποίων θα κατεδαφιστούν τα 66 (68.413 τ.μ.) και θα διατηρηθούν 25 (41.587 τ.μ.). Θα ανεγερθούν 7 νέα κτίρια (69.000 τ.μ.) και ακόμα 22.727 τ.μ. σε προσθήκες σε υφιστάμενα κτίρια (συνολική δόμηση, διατηρούμενη και νέα, 133.314 τ.μ.). Στον χώρο που θα απελευθερωθεί, θα δημιουργηθεί πάρκο 80 στρεμμάτων. Το έργο θα κατασκευαστεί με σύμπραξη δημοσίου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ), με ιδιωτική επένδυση 250 εκατ. ευρώ. Εκτιμάται ότι το έργο μπορεί να ξεκινήσει το 2023 και να ολοκληρωθεί σταδιακά το 2025-2026. Πρόκειται συνεπώς για ένα μεγαλόπνοο σχέδιο αστικής ανάπλασης, που εκτιμάται ότι θα έχει πολλαπλές θετικές επιπτώσεις, για το Δήμο Δάφνης – Υμηττού, για το κέντρο της Αθήνας, για το περιβάλλον (αφού θα δημιουργηθεί πάρκο και τα νέα κτίρια θα είναι βιοκλιματικά), αλλά θα υπάρξει και σημαντική εξοικονόμηση πόρων (από μισθώματα κλπ.).
Και με το εργοστάσιο της ΠΥΡΚΑΛ τι πρόκειται να συμβεί; Ο χώρος του εργοστασίου ανήκει στην εταιρία Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα (ΕΑΣ), στην οποία είχαν συγχωνευθεί οι αμυντικές βιομηχανίες που ανήκαν στο δημόσιο (ΕΒΟ – ΠΥΡΚΑΛ). Σύμφωνα με δηλώσεις του Ν. Κωστόπουλου διευθύνοντος συμβούλου των ΕΑΣ «Το εγχείρημα ξεκίνησε από τη σκέψη ότι πρέπει η ΠΥΡΚΑΛ να μετεγκατασταθεί. Είναι κάτι που θα έπρεπε να έχει γίνει εδώ και χρόνια. Τα ΕΑΣ διαθέτουν ιδιόκτητη έκταση 3.600 στρεμμάτων στα άνω όρια του Λαυρίου, όπου υφίστανται και κτιριακές εγκαταστάσεις. Εκτιμάται ότι το κόστος της μετεγκατάστασης της ΠΥΡΚΑΛ στο Λαύριο, συμπεριλαμβανομένης της κατασκευής των αναγκαίων νέων εγκαταστάσεων (περί τα 15.000 τ.μ.) είναι περίπου 100 εκατ. ευρώ και θα συμπεριληφθεί στο ΣΔΙΤ». Αξίζει να σημειωθεί ότι στις εγκαταστάσεις της ΠΥΡΚΑΛ στον Υμηττό εργάζονται σήμερα περίπου 300 άτομα. «Ερευνώντας τη δυνατότητα μετεγκατάστασης, προέκυψε η ιδέα της δημιουργίας ενός σύγχρονου “διοικητικού πάρκου”, καθώς η απόσταση του χώρου από το κέντρο της Αθήνας είναι μόλις 3 χλμ. και οι δυνατότητές του μεγάλες» (https://www.kathimerini.gr/society/561319963/pyrkal-to-schedio-gia-ti-metamorfosi-tis/).
Πόσο απέχει ο σχεδιασμός από την υλοποίηση θα δείξει ο χρόνος. Το κυβερνητικό σχέδιο μετεγκατάστασης των υπουργείων δείχνει όμως τη σημασία που έχει ο τόπος εγκατάστασης διάφορων δραστηριοτήτων για την ανάπτυξη.
Τι σχέση έχουν αυτά με τη Δυτική Μακεδονία. Φαινομενικά καμία. Το σχέδιο μετεγκατάστασης αφορά την Αθήνα, αλλά και το Λαύριο. Η Δυτική Μακεδονία έχει να αντιμετωπίσει το φάσμα της αποβιομηχάνισης λόγω της μετάβασης στη μεταλιγνιτική εποχή. Ανακοινώθηκαν ήδη διάφορα μέτρα (άγνωστο ακόμα πως ακριβώς θα υλοποιηθούν) για την αντιμετώπιση των βασικών συνεπειών της, που δεν είναι άλλες από τη συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας και την ανεργία χιλιάδων ανθρώπων. Εύλογα λοιπόν θα μπορούσε να αναρωτηθεί κανείς δεν θα μπορούσε η μετεγκατάσταση της ΠΥΡΚΑΛ να γίνει στη Δυτική Μακεδονία; Για ποιο λόγο η μετεγκατάσταση της ΠΥΡΚΑΛ να γίνει στην Περιφέρεια Αττικής και όχι στην Περιφέρεια, που ήδη έχει έναν από τους μεγαλύτερους δείκτες ανεργίας στην Ελλάδα και αναμένεται με την απολιγνιτοποίηση να υποστεί τεράστια απώλεια θέσεων εργασίας. Αν υπάρχει πραγματικό κρατικό ενδιαφέρον για την αντιμετώπιση των αρνητικών επιπτώσεων της αποβιομηχάνισης που επιφέρει η απολιγνιτοποίηση τότε πρέπει να εξεταστεί η δυνατότητα κρατικές βιομηχανίες να εγκατασταθούν ή να μετεγκατασταθούν στη Δυτική Μακεδονία. Στην περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας υπάρχει τεράστια ανάγκη για τη δημιουργία σταθερών θέσεων εργασίας ενώ υφίστανται δημόσιες εκτάσεις για να γίνει η μετεγκατάσταση. Η περιφέρεια Αττικής είναι κορεσμένη από βιομηχανικές και όχι μόνο δραστηριότητες. Το μόνο αντεπιχείρημα που θα μπορούσε να τεθεί είναι τι θα γίνει με τους τριακόσιους εργαζόμενους των ΕΑΣ, που εργάζονται στο εργοστάσιο της ΠΥΡΚΑΛ. Προφανώς και δεν μπορούν να εξαναγκαστούν σε εσωτερική μετανάστευση. Είναι όμως σίγουρο ότι οι μεν διοικητικοί υπάλληλοι θα μπορούσαν να εγκατασταθούν σε οποιοδήποτε κτίριο γραφείων της Αθήνας, οι δε εργατοτεχνίτες στις λοιπές δραστηριότητες των ΕΑΣ στην Αττική (Λαύριο, Μάνδρα, Ελευσίνα κλπ.) ή να μεταταχθούν σε υπηρεσίες του δημοσίου.
Η περίπτωση του εργοστασίου της ΠΥΡΚΑΛ αποτελεί μόνο ένα παράδειγμα. Το κρίσιμο είναι στα μέτρα για την αντιμετώπιση της απολιγνιτοποίησης να ενταχθεί και η δημιουργία σταθερών θέσεων εργασίας από το ίδιο το κράτος, το οποίο αποτελεί άλλωστε και τον μεγαλύτερο εργοδότης της χώρας. Το σχέδιο μετάβασης δεν πρέπει να περιορίζεται μόνο στην παροχή κινήτρων σε ιδιώτες. Αυτό δεν σημαίνει ότι το κράτος πρέπει να γίνει επιχειρηματίας. Απλώς η κατανομή των θέσεων εργασίας που παρέχει το κράτος (μέσω των υπηρεσιών του) θα πρέπει να γίνεται δίκαια. Η μετεγκατάσταση δημόσιων υπηρεσιών αποτελεί μέτρο που έχει εφαρμοστεί σε άλλες χώρες με επιτυχία και πρέπει να εξεταστεί προσεκτικά.
Κωνσταντίνος Π. Βατάλης
Δικηγόρος Θεσσαλονίκης
