– «Γεια σας, κύριε, ήρθα να πάρω…»
– «Το καρτελάκι για τις πανελλαδικές!»
– «Ναι, κύριε: Πώς το καταλάβατε;!»
Ο καθηγητής το κατάλαβε, επειδή πίσω από τη μάσκα της Πηνελόπης βλέπει την αγωνία της για τις εξετάσεις που αρχίζουν. Από το βλέμμα των ματιών της διαισθάνεται την πίεση που -δικαιολογημένα ως ένα σημείο- η μαθήτριά του νιώθει. Και από το χρώμα της φωνής της είναι απόλυτα πεπεισμένος για το πόσο πολύ η δεκαοχτάχρονη μαθήτρια επιθυμεί να «τελειώσει επιτέλους όλο αυτό», ώστε να επιστρέψει το συντομότερο δυνατό στην κανονική ζωή της, με τις ελεύθερες επιλογές, την ύπαρξη ελεύθερου χρόνου και την ενασχόληση με ό,τι αληθινά της αρέσει. Όλο αυτό, εξάλλου, συμβαίνει νομοτελειακά κάθε χρόνο σε όλα τα σχολεία, πώς να λειτουργήσει ιδίως η φετινή χρονιά ως εξαίρεση;
Αρχίζουν, λοιπόν, οι πανελλαδικές εξετάσεις με πολύτιμο τρόπαιο την πολυπόθητη εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Όπως και να το κάνουμε, είναι η πρώτη αποφασιστικής σημασίας δοκιμασία και συστηματική απόπειρα χάραξης επαγγελματικών στόχων και σκοπών για τους μαθητές και τις μαθήτριες, η ζωή των οποίων θα επηρεαστεί σε σημαντικό βαθμό από την έκβαση αυτής της προσπάθειας. Πρόκειται για εμπειρία που όλοι τη θυμόμαστε είτε το τελικό αποτέλεσμα υπήρξε αυτό που θέλαμε είτε όχι. Αλλά μέχρι σε ποιο σημείο φτάνει η αξία των πανελλαδικών εξετάσεων; Μήπως σε όλη αυτή την ψυχοφθόρο διαδικασία σημειώνονται υπερβολές, μεγαλοποιούνται καταστάσεις και εγείρονται προσδοκίες που ξεπερνούν το μέτρο και οδηγούν σε ακραία αποτελέσματα;
Μέσα από τις πανελλαδικές εξετάσεις δεν αποδεικνύεται αν τα παιδιά είναι έξυπνα ή όχι. Μέσα από τέσσερεις τρίωρης διάρκειας γραπτές δοκιμασίες δεν καθορίζεται με ακρίβεια ούτε καν η επάρκεια των κατακτημένων γνώσεων, πόσο μάλλον η ποιότητα της προσωπικότητας των συμμετεχόντων ή η αξία των ιδανικών που πρεσβεύουν. Και μέσα από την ανακοίνωση τεσσάρων αριθμητικών αποτελεσμάτων εκεί στα τέλη Ιουνίου δεν κρίνεται σε καμία περίπτωση το μέλλον του κάθε παιδιού: είναι τόσο νωρίς χρονικά και τόσο πολύ το υπόλοιπο της ζωής, για να διατυπώνονται τέτοιες βαρύγδουπες διαπιστώσεις! Χρησιμοποιώντας ποδοσφαιρική ορολογία οι πανελλαδικές εξετάσεις είναι ένα σπουδαίο ντέρμπι στη ζωή, που έχεις προπονηθεί σκληρά να το κερδίσεις και κατεβαίνεις στο γήπεδο με την επιθυμία να νικήσεις· ωστόσο το όποιο αποτέλεσμά του δεν καθορίζει σε απόλυτο βαθμό τα πάντα: στο αγωνιστικό πεδίο του υπόλοιπου βίου, που το μακρόχρονο «πρωτάθλημά» του μόλις τώρα αρχίζει, σε περιμένουν πολλοί ακόμη αγώνες, κάποιοι από τους οποίους θα αποδειχθούν πολύ πιο απαιτητικοί ή κρίσιμοι!
Ένας σπουδαίος φιλόσοφος του 4ου π.Χ. αιώνα, ο Ζήνων ο Κιτιεύς, αποφάνθηκε ότι «Νυν ευπλόηκα, ότε νεναυάγηκα», δηλαδή «τότε βρήκα το καλό ταξίδι, όταν ναυάγησα», υπονοώντας ότι η ατυχία που βίωσε κάποια στιγμή λειτούργησε συγχρόνως ως η ευκαιρία να στραφεί στη φιλοσοφία και να ακολουθήσει με επιτυχία έναν άλλον δρόμο στη ζωή του, τελείως διαφορετικό από ό,τι είχε αρχικά σκεφτεί. Ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα των εξετάσεων όλοι οι υποψήφιοι οφείλουν να αναζητούν και να απολαμβάνουν το συνεχές ταξίδι τους τόσο μέσα από τις επιτυχίες όσο και μέσα από τις μη επιτυχίες!…
