Αυτό που μας επεφύλαξε η εξελισσόμενη επιδημία, αλλά και η ενημερω-επιδημία (infodemic) του κορωνοϊού, στην εποχή του -κατά Mc Luhan- «παγκόσμιου χωριού», είναι η περαιτέρω καχυποψία και αμφισβήτηση των βασικών κατακτήσεων της επιστήμης από μια ολοένα και μεγαλύτερη ομάδα του πληθυσμού, ακόμα και από μέρος του επιστημονικού κόσμου.
Από τα σημαντικότερα ζητήματα που έχουν αναδειχθεί τις τελευταίες ημέρες στο δημόσιο διάλογο και τη συλλογική πρακτική πηγάζουν από το έλλειμμα επιστημονικού γραμματισμού, της ικανοποίησης δηλαδή της ανάγκης των πολιτών για έγκυρη ενημέρωση και κριτική αποτίμηση των επιτευγμάτων της τεχνολογίας και της επιστήμης. Εκεί, η υπερπληθώρα πληροφοριών μαζί με την δυσκολία κατανόησης από το μη ειδικό κοινό των επιστημονικών δεδομένων, ταυτόχρονα με τις ατυχείς ή και παραπλανητικές δηλώσεις ειδικών και μη, δημιουργούν ένα νεφελώδες τοπίο.
Μια από τις κατακτήσεις που αμφισβητούνται είναι και η επιστημονική συναίνεση που εκφράζει τη συλλογική θέση των επιστημόνων πάνω σε μια συγκεκριμένη προβληματική, όπως η εξέλιξη του ανθρώπινου είδους, η σχετικότητα, η κλιματική αλλαγή ή ο εμβολιασμός.
Η επιστημονική συναίνεση δεν αποτελεί επιχείρημα που βασίζεται στην αυθεντία και κυρίως δεν ισχύει στη λογική του τι αποφαίνεται η πλειονότητα του επιστημονικού κόσμου. Είναι αποτέλεσμα των αποδείξεων που έχουν έρθει μέσα από την έρευνα και τη σύγκλιση αξιόπιστων μεθόδων και εργαλείων. Έχει ελεγχθεί μέσα από την δημοσιότητα και την ανώνυμη κρίση σε ανακοινώσεις σε επιστημονικά συνέδρια και περιοδικά.
Η επιστημονική συναίνεση δεν είναι απαραίτητα δημοφιλής, ούτε συντάσσεται με την κοινή λογική. Βέβαια, μεταξύ παρήγορων ψεμάτων και άχαρης αλήθειας, το πιθανότερο είναι ότι θα προτιμηθούν τα ψέματα που «ακούγονται ευχάριστα στ’ αυτί μας», όπως λέει κι ο Σαββόπουλος. Αν την αμφισβητήσουμε, ωστόσο, μοιραία οδηγούμαστε σε αυθαιρεσίες και ανορθολογικές δηλώσεις και επιλογές που μπορεί να αποδειχθούν ιδιαιτέρως επικίνδυνες για την ασφάλεια και την δημόσια υγεία.
Ασφαλώς είναι κι αυτή με τη σειρά της ατελής, υπό την έννοια ότι το μέλλον στην έρευνα μπορεί να οδηγήσει σε ανατροπή των παλαιότερων και στη δημιουργία νέων συναινέσεων. Μέχρι, όμως, να συμβεί αυτό, σκεφτόμαστε, όπως και για τη δημοκρατία. Ποιον άλλο καλύτερο και πλέον αξιόπιστο τρόπο διαθέτουμε για να οργανώσουμε την ζωή μας και να προχωρήσουμε;
Στο πλαίσιο αυτό, ειδικά τα μέλη της επιστημονικής κοινότητας, οφείλουν με ιδιαίτερη προσοχή να διαχειρίζονται τα δεδομένα, αφήνοντας κατά μέρος τις προσωπικές τους απόψεις και τις μικροπολιτικές σκοπιμότητες και βάζοντας μπροστά τις αρχές της επιστήμης που είναι κατά κύριο λόγο η αποκάλυψη σχέσεων αιτιώδους συνάφειας.
(Πρώτη δημοσίευση: Νέες Εποχές, Το Βήμα, 15.3.2020).
