Υπάρχει χώρος για ουσιαστική δημοσιογραφία στην κάλυψη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία; Σε μια υπόθεση που εξελίσσεται στο Tik Tok και στο Twitter, μπροστά στις οθόνες μας σε πραγματικό χρόνο, τι μένει να πουν οι δημοσιογράφοι;
Κάποτε το θέμα ήταν να βρεθεί ο δημοσιογράφος στο σωστό μέρος, τη σωστή στιγμή. Σήμερα πια με τόσο υλικό που προέρχεται από τους χρήστες, να πέφτει βροχηδόν, το πρόβλημα είναι να αποφασίσει κάποιος τι από όλα αυτά λέει την πραγματική ιστορία και να βρει τρόπο να του δώσει νόημα. Με άλλα λόγια, να δώσει το πλαίσιο κατανόησης στο κοινό και να του επιτρέψει να βάλει σε τάξη το πληροφοριακό χάος.
Αυτό επέμενε ότι είναι μια από τις βασικές δουλειές του δημοσιογράφου, ο Πολωνός δημοσιογράφος Ρίσαρντ Καπουσίνσκι, ο οποίος κάλυψε πολλά από τα πιο αιματηρά γεγονότα του 20ου αιώνα, ως ανταποκριτής του πολωνικού πρακτορείου ειδήσεων.
Από την κάλυψη των τωρινών γεγονότων, το πλαίσιο μας λείπει πάρα πολύ. Για το ελληνικό κοινό, η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία καλύπτεται ως ένα αποκομμένο από το ευρύτερο πλαίσιο του γεγονός. Διαρκείς επαναλήψεις των περιγραφών του τι συμβαίνει, αλλά και αμέτρητες απόψεις και φημολογίες, προσπαθούν να καλύψουν το χρόνο που θα έπρεπε να δοθεί στο πως και στο γιατί. Λογικό, βέβαια, από τη στιγμή που οι δημοσιογράφοι προσγειώθηκαν στην εμπόλεμη ζώνη, χωρίς πολεμοφόδια. Γνώση δηλαδή της περιοχής και της ιστορίας της.
Από την άλλη, συμβαίνει αυτό που πολύ εύστοχα περιγράφει η διευθύντρια του Reuters Αλεσάντρα Γκαλόνι: “Είμαστε σε μια κατάσταση, στην οποία πολλοί δημοσιογράφοι, αλλά και μιντιακοί οργανισμοί έχουν μετατραπεί σε πολιτιστικούς πολεμιστές και έχουν αποδεχθεί την πίεση να υποστηρίζουν τη μία πλευρά. Αν και δεν είναι καθόλου σέξι, το δικό μας DNA είναι να σταθούμε στη μέση και να σιγουρευτούμε ότι λέμε όλες τις πλευρές της ιστορίας… Σε αυτόν τον κόσμο των πολιτιστικών πολεμιστών, το να το παίζεις στη μέση είναι μια δημοσιογραφική επιταγή, αλλά και μια τεράστια εμπορική ευκαιρία».
Τι μένει, λοιπόν, να πουν οι δημοσιογράφοι; Αυτό που δεν μπορεί να μας πει ο παράλληλος «πόλεμος των 140 λέξεων» που μαίνεται στο Twitter, αλλά και τα ατάκτως ερριμμένα σχόλια σχετικών και άσχετων. Δεν αρκούν τα 3D στα τηλεοπτικά στούντιο, ούτε και τα εργαλεία open source intelligence, για να δώσουν την ιστορία στις σωστές τις διαστάσεις. Εκεί χρειάζονται οι δημοσιογράφοι της σχολής Καπουσίνσκι. Εκείνοι που ξέρουν τη δουλειά και δεν περιορίζονται στο να μεταφέρουν ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες. Και πάνω απ’ όλα στιβαροί μιντιακοί οργανισμοί.
