Εγκρίθηκε το πρώτο πρόγραμμα της ΕΕ για ενίσχυση παραγωγής και στήριξη στην Ουκρανία
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε την Τρίτη στην Ολομέλεια του Νοεμβρίου στο Στρασβούργο, το πρώτο πρόγραμμα άμεσης χρηματοδότησης της αμυντικής βιομηχανίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δημιουργώντας για πρώτη φορά μια κοινή δομή που συνδέει την παραγωγή στρατιωτικού εξοπλισμού με στρατηγικές επιλογές ασφάλειας. Το πρόγραμμα European Defence Industry Programme (EDIP) αποτελεί τον βασικό πυλώνα της νέας ευρωπαϊκής στρατηγικής για την αμυντική βιομηχανία, που ανακοινώθηκε τον Μάρτιο του 2024, και στοχεύει στη σταδιακή «αμυντική ετοιμότητα» της Ευρώπης απέναντι σε έναν περιβάλλον αυξανόμενων γεωπολιτικών απειλών.
Το EDIP χρηματοδοτείται με 1,5 δισ. ευρώ από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, ενώ προβλέπεται και ειδικό κονδύλι 300 εκατ. ευρώ για την υποστήριξη της Ουκρανίας. Ταυτόχρονα, δημιουργείται ταμείο για την επιτάχυνση της αλυσίδας εφοδιασμού, το FAST, με ενδεικτικό προϋπολογισμό τουλάχιστον 150 εκατ. ευρώ, μέσω πρόσθετων χρηματοδοτικών συνεισφορών. Στόχος του προγράμματος είναι να καλύψει το κενό ανάμεσα στα προσωρινά μέτρα που υιοθετήθηκαν μετά την έναρξη της ρωσικής εισβολής και σε μια μακροπρόθεσμη, μόνιμη πολιτική αμυντικής παραγωγής.
Η ανάγκη μετάβασης σε μια νέα στρατηγική είναι αποτέλεσμα χρόνιων αδυναμιών. Η παραγωγή στην Ευρώπη ήταν επί δεκαετίες βασισμένη σε «πολεμική ειρήνη»: χαμηλές ποσότητες, μακροχρόνιες διαδικασίες ανάπτυξης και έλλειψη αποθέματος. Η ΕΕ διαπίστωσε ότι η βιομηχανική βάση άμυνας δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις αυξημένες ανάγκες που προέκυψαν μετά τις παραδόσεις αμυντικού υλικού στην Ουκρανία, ούτε να διασφαλίσει επάρκεια εξοπλισμού για τα κράτη μέλη. Επιπλέον, το 78% των προμηθειών των κρατών μελών από το 2022 μέχρι το 2023 έγιναν εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, γεγονός που απειλεί να ενισχύσει περαιτέρω την εξάρτηση από τρίτες χώρες.
Το νέο πρόγραμμα προωθεί κοινές προμήθειες και περιορίζει τη χρηματοδότηση συστημάτων που περιλαμβάνουν εξαρτήματα άνω του 35% από τρίτες χώρες. Πρόκειται για ριζική μεταβολή με στόχο την αναβάθμιση της ευρωπαϊκής βιομηχανικής βάσης και την εξασφάλιση στρατηγικής αυτονομίας στον τομέα της άμυνας. Παράλληλα, για να λάβει χρηματοδότηση ένα έργο θα πρέπει να συμμετέχουν τουλάχιστον τέσσερα κράτη μέλη, ενώ η Ουκρανία μπορεί να συμμετέχει ισότιμα σε αυτά τα έργα.
Κεντρικό στοιχείο του προγράμματος είναι η ενσωμάτωση της Ουκρανίας στην αμυντική αλυσίδα της Ευρώπης. Με συγκεκριμένο εργαλείο χρηματοδότησης, το USI, στόχος είναι ο εκσυγχρονισμός της ουκρανικής αμυντικής βιομηχανίας και η σταδιακή ένταξή της στην ευρωπαϊκή παραγωγή. Η επιλογή αυτή δεν σχετίζεται μόνο με την υποστήριξη της χώρας στον πόλεμο, αλλά με την προετοιμασία μιας μελλοντικής αρχιτεκτονικής ασφάλειας στην Ευρώπη, στην οποία η Ουκρανία λειτουργεί ως στρατηγικός εταίρος.
Η Πρόεδρος της Επιτροπής Ασφάλειας και Άμυνας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Marie-Agnes Strack-Zimmermann, τόνισε ότι το πρόγραμμα «θα συνεχίσει να διαμορφώνει τον τρόπο οργάνωσης της ευρωπαϊκής συνεργασίας μετά το 2027», υπογραμμίζοντας τη μακροπρόθεσμη προοπτική της μεταρρύθμισης. Ο συνεισηγητής Raphael Glucksmann σημείωσε ότι η Ευρώπη πρέπει «να ενισχύσει συλλογικά τις αμυντικές της ικανότητες». Από την πλευρά του, ο François-Xavier Bellamy χαρακτήρισε το EDIP ως ένα μέσο «ανατροπής δεκαετιών επικίνδυνης εξάρτησης από εισαγωγές».
Παρά το ιστορικό βήμα, αναλυτές προειδοποιούν ότι οι διαθέσιμοι πόροι δεν επαρκούν για μια πραγματική αναδιάρθρωση. Σύμφωνα με ευρωπαϊκή μελέτη, οι ελλείψεις σε κοινή παραγωγή και προμήθειες κοστίζουν στην ΕΕ έως και 75 δισ. ευρώ ετησίως, ποσό πολλαπλάσιο σε σχέση με τον συνολικό προϋπολογισμό του EDIP.
Η νομοθεσία εγκρίθηκε με 457 ψήφους υπέρ, 148 κατά και 33 αποχές. Το επόμενο στάδιο είναι η ολοκλήρωση της διαδικασίας στο Συμβούλιο, προκειμένου να τεθεί σε ισχύ. Η ΕΕ επιχειρεί έτσι να μετατρέψει ένα κατακερματισμένο σύστημα προμηθειών, με πάνω από 2.000 μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις και έντονο εθνικό κατακερματισμό, σε έναν ενιαίο στρατηγικό πυλώνα με στόχο τη στρατιωτική ετοιμότητα και την τεχνολογική αυτάρκεια.
Δείτε εδώ το ενημερωτικό βίντεο για το πρόγραμμα
Δείτε εδώ τη μαγνητοσκόπηση της συζήτησης στην Ολομέλεια
Σωκράτης Μουτίδης – www.xronos-kozanis.gr
