Από αρχαιοτάτων χρόνων οι αλχημιστές μάταια προσπαθούσαν να βρουν το ελιξίριο της μακροζωίας και της νεότητας, χωρίς να ξέρουν ότι αυτό που έψαχναν σε ένα μεγάλο βαθμό βρισκόταν μέσα στον ίδιο τον άνθρωπο και είχε άμεση σχέση με τον τρόπο που αυτός ζούσε.
Είναι γνωστό ότι με την πάροδο του χρόνου, τα κύτταρα, τα διάφορα όργανα και τα συστήματα του ανθρώπινου οργανισμού φθείρονται, με αποτέλεσμα να επέλθει η γήρανση με όλα τα προβλήματα που τη συνοδεύουν. Η επίδραση του χρόνου (δηλαδή η χρονολογική ηλικία) στα κύτταρα και τα όργανα του ανθρώπινου οργανισμού καθορίζουν τη βιολογική ηλικία κάθε ατόμου. Μελέτες έχουν δείξει ότι μερικά άτομα γηράσκουν πιο γρήγορα σε σχέση με άλλα και ότι είναι δυνατόν η βιολογική ηλικία να διαφέρει σημαντικά από άτομο σε άτομο με την ίδια χρονολογική ηλικία. Με άλλα λόγια η βιολογική ηλικία σε ένα άτομο π.χ. 50 ετών, δυνατόν να κυμαίνεται από 30 έως 80 ή και παραπάνω χρόνια. Η βιολογική ηλικία εξαρτάται όχι μόνο από το γενετικό υπόστρωμα κάθε ατόμου, αλλά και από τον τρόπο που αυτό ζει. Υγιεινός τρόπος ζωής έχει ως αποτέλεσμα όχι μόνο τη σημαντική ελάττωση των καρδιαγγειακών νόσων (έμφραγμα, στηθάγχη, καρδιακή ανεπάρκεια, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο) και καρκίνου, μεταξύ άλλων, αλλά και την επιβράδυνση της επέλευσης της γήρανσης.
Σε μια μελέτη που έχει δημοσιευθεί στο περιοδικό της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας το Μάϊο του 2024, ερευνητές από ιατρικές σχολές της Βοστώνης και το εθνικό Ινστιτούτο Υγείας (ΝΙΗ) (Ma J, και συνεργάτες), μελέτησαν την επίδραση των παραγόντων που έχουν σχέση με την εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων, στη βιολογική ηλικία σε 5.682 άτομα που συμμετείχαν στην περίφημη μελέτη του Φράμινχαμ (Framingham Heart Study). Οι παράγοντες που μελετήθηκαν ήταν η ποιότητα της δίαιτας, η διάρκεια του ύπνου κατά τη νύχτα, το κάπνισμα, η σωματική δραστηριότητα (σωματική άσκηση), το βάρος του σώματος σε σχέση με το ύψος, τα επίπεδα του σακχάρου και της χοληστερίνης στο αίμα και η αρτηριακή πίεση. Επίσης στους συμμετέχοντες στη μελέτη είχε προσδιοριστεί και το γενετικό υπόστρωμα για να καθοριστούν άτομα στα οποία υπάρχει γενετική προδιάθεση για ταχύτερο ρυθμό αύξησης της βιολογικής ηλικίας, δηλαδή εμφάνιση γήρανσης σε σχετικά μικρή ηλικία. Επιπλέον προσδιορίστηκε το επίπεδο μεθυλίωσης του DNA, ένας δείκτης που χρησιμοποιείται για τον καθορισμό της βιολογικής ηλικίας. Μεθυλίωση του DNA έχει ως αποτέλεσμα τη δυσλειτουργία του γονιδίου (χωρίς να αλλάζει η αλληλουχία του γενετικού κώδικα) και έχει ως συνέπεια τη γήρανση των κυττάρων, την εμφάνιση νοσημάτων φθοράς, μεταβολικών διαταραχών, καρκίνου και καρδιαγγειακών νόσων, μεταξύ άλλων. Παρακολούθηση αυτών των ατόμων από 11 έως 14 χρόνια έδειξε ότι όσο πιο υγιεινός ήταν ο τρόπος ζωής (όπως αυτός καθορίστηκε από τους παράγοντες που μελετήθηκαν), τόσο μεγαλύτερη ήταν η ελάττωση των καρδιαγγειακών νόσων, η ελάττωση της θνητότητας από αυτά, καθώς και η ολική θνητότητα. Η μελέτη επίσης έχει δείξει ότι υγιεινός τρόπος ζωής είχε ως αποτέλεσμα την επιβράδυνση της βιολογικής ηλικίας, δηλαδή την επιβράδυνση της γήρανσης. Εδώ θα πρέπει να τονιστεί πως η επιβράδυνση της γήρανσης παρατηρήθηκε και σε άτομα που είχαν γενετική προδιάθεση για ταχύτερη αύξηση της βιολογικής ηλικίας και όχι μόνο σε άτομα που δεν υπήρχε αυτή η προδιάθεση.
Τα ευρήματα της μελέτης είναι σημαντικά και επισημαίνουν ότι υγιεινός τρόπος ζωής έχει ως αποτέλεσμα την επιβράδυνση της γήρανσης, τόσο σε άτομα που έχουν γενετική προδιάθεση για πρόωρη γήρανση όσο και σε άτομα που δεν έχουν αυτή την προδιάθεση. Κατά συνέπεια κάθε άτομο με «καλό» ή «κακό» γενετικό υπόστρωμα, δυνατόν να παρατείνει την εμφάνιση της γήρανσης και να ζήσει μια ζωή γεμάτη υγεία, αρκεί αυτό να το επιδιώξει. Υγιεινός τρόπος ζωής θα βοηθήσει το άτομο σε οποιαδήποτε ηλικία και αν αυτό βρίσκεται , αλλά θα είναι πιο αποτελεσματικός αν ο υγιεινός τρόπος ζωής αρχίσει από την παιδική ηλικία. Οι γονείς αλλά και οι δάσκαλοι στο νηπιαγωγείο και στο δημοτικό σχολείο μπορούν να παίξουν ένα σημαντικό ρόλο σ’ αυτό τον τομέα. Με αυτό τον τρόπο το παιδί θα μάθει να ζει υγιεινά από τα πρώτα χρόνια της ζωής του και θα του είναι πιο εύκολο να συνεχίσει αυτή τη συνήθεια σε όλη του τη ζωή. Η συνήθεια είναι δεύτερη φύση «έξις δευτέρα φύσις» είχε επισημάνει ο Αριστοτέλης. Η διατήρηση της υγείας, που είναι θείο δώρο, σε ένα μεγάλο βαθμό εξαρτάται και από εμάς, δηλαδή από τον τρόπο που εμείς ζούμε. Γι’ αυτό το λόγο, και όχι μόνο, ο καθένας μας πρέπει να ακολουθεί έναν υγιεινό τρόπο ζωής, αν δεν θέλει να χάσει αυτό το πολύτιμο και θείο δωρο που λέγεται ΥΓΕΙΑ.
*Konstantinos Dean Boudoulas MD, Professor of Medicine/Cardiovascular Medicine, Section Head Interventional Cardiology, Director Cardiac Catheterization Laboratories, The Ohio State University, Columbus Ohio, USA.
Harisios K Boudoulas MD, PhD, PhD Hon, Professor of Medicine/Cardiovascular Medicine and Pharmacy (emeritus), The Ohio State University, Columbus Ohio, USA. Honorary Professor, Academician (an. mem.)
