Η τέχνη της ξάπλας
Εγχειρίδιο για τον οριζόντιο τρόπο ζωής
Bernd Brunner
μετάφραση: Ευαγγελία Τόμπορη
Αλεξάνδρεια, 2018
224 σελ.
«Είναι αλήθεια ότι περνάμε το ένα τρίτο της ζωής μας ξαπλωμένοι: κοιμόμαστε και ονειρευόμαστε, κάνουμε έρωτα, σκεφτόμαστε, ξεκουραζόμαστε, αλλά και υποφέρουμε ή αναρρώνουμε. Βέβαια η ξάπλα δεν είναι και τόσο αποδεκτή στη σύγχρονη κοινωνία της υπερδραστηριοποίησης, αφού ταυτίζεται με την αδράνεια, την παθητικότητα και την τεμπελιά. Κι όμως, αυτή η οριζόντια δραστηριότητα είναι ανεκτίμητης αξίας: μας προσφέρει ιδιαίτερες στιγμές περισυλλογής που οδηγούν στις καλύτερες ιδέες. Χωρίς αυτήν, ο Μιχαήλ Άγγελος δεν θα είχε ποτέ την έμπνευση να δημιουργήσει στην Καπέλα Σιξτίνα, ένα από τα μεγαλύτερα έργα τέχνης της ανθρωπότητας.
Το βιβλίο του Μπερντ Μπρούνερ είναι ένας ύμνος για την ξαπλωμένη ανά τους αιώνες ανθρωπότητα, μια πλούσια διερεύνηση της πολιτισμικής μας ιστορίας και συγχρόνως μια απολαυστική συλλογή ιστοριών, γεμάτων με αλλόκοτες ή απροσδόκητες λεπτομέρειες: από το πώς ξάπλωναν -ή πώς δεν ξάπλωναν- οι άνθρωποι στη Λίθινη Εποχή μέχρι την ιστορία του στρώματος, τις τελευταίες επιστημονικές ανακαλύψεις γύρω από τον ύπνο ή το «κίνημα της αργής ζωής».»
O Bernd Brunner είναι Γερμανός συγγραφέας, που μοιράζει τον χρόνο του μεταξύ Βερολίνου και Κωνσταντινούπολης. Τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες σε ολόκληρο τον κόσμο. «Η τέχνη της ξάπλας» είναι το πρώτο που μεταφράζεται στα ελληνικά.
Ο αναρχικός τραπεζίτης
Φερνάντο Πεσόα
μετάφραση: Θάνος Καραγιαννόπουλος
Οξύ, 2018
80 σελ.
«Ο «Αναρχικός τραπεζίτης» δημοσιεύτηκε το 1922, αλλά είναι έργο εξαιρετικά επίκαιρο.
Το διήγημα, με τον οξύμωρο και προκλητικό τίτλο, καταπιάνεται με την τυραννία που ασκείται πάνω στον άνθρωπο από τα «κοινωνικά επινοήματα», μεταξύ των οποίων το ισχυρότερο και χειρότερο είναι το χρήμα. Πρόκειται για έναν διάλογο μεταξύ του συγγραφέα-»τραπεζίτη» και του συνομιλητή του, ο οποίος ζητά να διαλευκανθεί η αντίφαση από τη συνύπαρξη ανάμεσα στο «αναρχικός» και στο «τραπεζίτης».
Το έργο προσπαθεί να ανατρέψει καθιερωμένες δοξασίες και να οδηγήσει τον άνθρωπο προς την ελευθερία. Ο μεγάλος πορτογάλος συγγραφέας κλονίζει το κατεστημένο, προβληματίζει, και μας προκαλεί να τον διαβάσουμε!» Ο Φερνάντο Αντόνιο Νογκέιρα Πεσσόα γεννήθηκε στη Λισαβόνα στις 13 Ιουνίου 1888 και πέθανε στις 30 Νοεμβρίου 1935. Την παραμονή του θανάτου του, σημειώνει από την κλίνη του νοσοκομείου: «I Know not what tomorrow will bring». Αυτό που το μέλλον έφερε αναμφισβήτητα είναι η καταξίωση του ως ενός από τους σημαντικότερους ποιητές του εικοστού αιώνα.
Ο Πεσσόα είναι ταυτόχρονα ποιητής και μύθος ποιητικός. Έζησε τη ζωή του στα όρια της ανυπαρξίας, δημοσίευσε ελάχιστο μέρος του τεράστιου έργου του, ενός έργου ανολοκλήρωτου και πολλαπλού, το οποίο κληροδότησε στις μέλλουσες γενιές κλεισμένο στο περίφημο μπαούλο, εξασφαλίζοντας έτσι την υστεροφημία του. Ελάχιστα γεγονότα συνθέτουν τη βιογραφία του: θάνατος του πατέρα του, μετακίνηση μαζί με τη νέα του οικογένεια στο Ντέρμπαν της Αφρικής, αγγλική παιδεία, επιστροφή στη Λισαβόνα, βιοπορισμός ως αλληλογράφος σε εμπορικούς οίκους, ένας λευκός έρωτας, πολλή μοναξιά.
Η πολυσχιδής ποιητική ζωή του βρίσκεται στους αντίποδες της βιογραφίας του. Ο Πεσσόα, ο οποίος υπογράφει το έργο του με το όνομα του αλλά και με τα 72 καταγεγραμμένα ετερώνυμά του, συνιστά μοναδικό παράδειγμα στην ιστορία της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Κύριοι συντελεστές σε πρωτοτυπία αλλά και παραγωγικότητα οι εξής τέσσερις ετερώνυμοί του: ο δάσκαλος όλων Αλμπέρτο Καέιρο, ποιητής του «Φύλακα των κοπαδιών», ο εκκεντρικός ναυπηγός μηχανικός Άλβαρο ντε Κάμπος, ποιητής της «Θαλασσινής ωδής» και του «Καταστήματος φιλικών», ο επικούρειος, στωικός κλασικιστής συνθέτης ωδών Ρικάρντο Ρέις και, τέλος, ο Μπερνάρντο Σοάρες, συγγραφέας του «Βιβλίου της ανησυχίας». Αριστοτεχνικός διευθυντής αυτής της ιδιόμορφης ορχήστρας ο ίδιος ο Φερνάντο Πεσσόα, ο ποιητής του «Μηνύματος», ο διηγηματογράφος του «Αναρχικού τραπεζίτη», ο ακάματος δοκιμιογράφος επί παντός του επιστητού, ο θεατρικός συγγραφέας ενός ανολοκλήρωτου «Φάουστ», ο οποίος ορίζει την τέχνη του λέγοντας: «Προσποίηση είναι του ποιητή η τέχνη».
