- Προβλήματα παραμένουν σε πολλά κράτη μέλη, με ανησυχητικές εξελίξεις σε αρκετές χώρες
- Η διάβρωση των ευρωπαϊκών αξιών υπονομεύει την ΕΕ στο σύνολό της, ακόμη και αν ορισμένα κράτη μέλη επιδεικνύουν υποδειγματική συμπεριφορά
- Η Επιτροπή πρέπει να ασχοληθεί με συστημικά ζητήματα στην ετήσια έκθεσή της για το κράτος δικαίου
Το σχέδιο έκθεσης για την κατάσταση του κράτους δικαίου το 2023 που εγκρίθηκε στην Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών την Τρίτη εκφράζει ανησυχίες σχετικά με την κατάσταση των ευρωπαϊκών αξιών.
Αξιολογώντας την πιο πρόσφατη ετήσια έκθεση της Επιτροπής για το κράτος δικαίου σε σχέδιο έκθεσης που εγκρίθηκε με 42 ψήφους υπέρ, 10 κατά, 2 αποχές, οι ευρωβουλευτές εκφράζουν βαθύτατες ανησυχίες για το γεγονός ότι η δημοκρατία, το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα σε ολόκληρη την ΕΕ διαβρώνονται. Επικρίνουν επίσης συγκεκριμένες χώρες όπου εντοπίζονται σημαντικά προβλήματα.
Απειλές για τους δημοκρατικούς θεσμούς
Βασικά ζητήματα που αναφέρονται στο κείμενο περιλαμβάνουν:
- την δικαιοσύνη και τους εισαγγελικούς μηχανισμούς, συμπεριλαμβανομένων των μεταρρυθμίσεων στη Σλοβακία και του νόμου περί αμνηστίας στην Ισπανία
- την διαφθορά και τα μεγάλα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος
- την κατάσταση στη Μάλτα όσον αφορά το πρόγραμμα «χρυσών διαβατηρίων» και την κουλτούρα ατιμωρησίας που ανέδειξε η δημόσια έρευνα για τη δολοφονία της Daphne Caruana Galizia
- την κατάσταση των ανεξάρτητων αρχών, συμπεριλαμβανομένων των πρόσφατων εξελίξεων στην Ελλάδα όσον αφορά τη χρήση λογισμικού κατασκοπείας
- την πολυφωνία και την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης, συμπεριλαμβανομένης της σχεδιαζόμενης αναδιάρθρωσης του εθνικού ραδιοφώνου και της τηλεόρασης της Σλοβακίας
- την προστασία δημοσιογράφων από απειλές, στρατηγικές αγωγές προς αποθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού και κατασκοπευτικό λογισμικό, κυρίως στη Μάλτα, τη Σλοβακία και την Ελλάδα, καθώς και ζητήματα στη Γαλλία μετά την πρόσφατη κράτηση μιας δημοσιογράφου και την παράνομη παρακολούθηση ενός άλλου.
Οι ευρωβουλευτές επιθυμούν επίσης όλα τα κράτη μέλη να νομοθετήσουν επί της άσκησης πίεσης από ομάδες ειδικών συμφερόντων («lobbying»), αλλά και να δοθεί απάντηση τις αθέμιτες πρακτικές και τη συγκέντρωση επιχειρήσεων στα χέρια των ολιγαρχών στην Ουγγαρία.
Κίνδυνοι για τα άτομα και την κοινωνία των πολιτών
Οι ευρωβουλευτές υπογραμμίζουν σχεδιαζόμενες μεταρρυθμίσεις της σλοβακικής κυβέρνησης οι οποίες θα περιορίσουν το έργο των ΜΚΟ και θα στιγματίσουν τις οργανώσεις που λαμβάνουν ξένη χρηματοδότηση. Αναφέρονται ακόμα στην υπερβολική χρήση βίας από την αστυνομία, π.χ. την ανεξέλεγκτη χρήση «λιγότερο θανατηφόρων όπλων», τις μαζικές κρατήσεις στη Γαλλία και τη δυσανάλογη χρήση βίας κατά διαδηλωτών, καθώς και τους θανάτους τριών νεαρών Ρομά στην Ελλάδα με εμπλοκή της αστυνομίας.
Στο κείμενο, οι ευρωβουλευτές εκφράζουν τη λύπη τους για την έλλειψη επαρκών κανόνων σε ορισμένες χώρες για την αναγνώριση των συμφώνων μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου και του νομικού φύλου, για την έλλειψη προόδου όσον αφορά την απαγόρευση των «πρακτικών μεταστροφής», τον ακρωτηριασμό των γυναικείων και μεσοφυλικών γεννητικών οργάνων και την αναγκαστική στείρωση, καθώς και την αδράνεια όσον αφορά τους ευρωπαϊκούς κανόνες για την αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών.
Το σχέδιο έκθεσης εκφράζει επίσης λύπη για τους θανάτους προσφύγων και μεταναστών στη θάλασσα, συχνά θυμάτων εμπορίας ανθρώπων, και υπενθυμίζει στα κράτη μέλη τις υποχρεώσεις τους βάσει του διεθνούς δικαίου να βοηθούν τους ανθρώπους που βρίσκονται σε κίνδυνο.
Ανάγκη για μια πιο άρτια προσέγγιση
Οι ευρωβουλευτές αναγνωρίζουν ότι η έκθεση της Επιτροπής για το κράτος δικαίου έχει καταστεί σημείο αναφοράς για το έργο των θεσμών της ΕΕ. Ωστόσο, εκφράζουν τη λύπη τους για το γεγονός ότι εξακολουθούν να της λείπουν ουσιώδη στοιχεία από την έκθεση νομοθετικής πρωτοβουλίας του Κοινοβουλίου του 2016, εκφράζουν ανησυχία για το γεγονός ότι η Επιτροπή είναι υπερβολικά διπλωματική και ασαφής σε ορισμένες περιπτώσεις, και ζητούν εκ νέου τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου μηχανισμού για την προστασία των ευρωπαϊκών αξιών.
Δηλώσεις
Η εισηγήτρια Sophie in ’t Veld (Renew, Ολλανδία) σχολίασε: «Υπάρχει ασυμφωνία μεταξύ των ευρημάτων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την κατάσταση του κράτους δικαίου στην ΕΕ και όσων κάνει για να το προστατεύσει. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο καλεί τα κράτη μέλη και την Επιτροπή να σεβαστούν και να εφαρμόσουν τις αρχές της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Ώρα να μπει ένα τέλος στην διολίσθηση.»
Επόμενα βήματα
Το σχέδιο έκθεσης πρόκειται να ψηφιστεί στην επερχόμενη ολομέλεια στις 5 – 8 Φεβρουαρίου.
