Ηλεκτρονικό τσιγάρο: Αθώο πρόβατο ή λύκος καλυμμένος με δέρμα προβάτου; Tου Χαρίσιου Μπουντούλα, ομότιμου καθηγητή Παθολογίας, Καρδιολογίας και Φαρμακευτικής

Τα καταστρεπτικά αποτελέσματα του καπνίσματος είναι γνωστά από χρόνια κι έχουν τονιστεί επανειλημμένως στον επιστημονικό και καθημερινό τύπο. Το 35% όλων των θανάτων σε άτομα ηλικίας 35-69 ετών και τουλάχιστο το 30% των θανάτων από καρκίνο οφείλονται στο κάπνισμα. Για να ελαττωθούν οι καταστρεπτικές συνέπειες του καπνίσματος πριν από 50 με 60 χρόνια είχε αρχίσει ένας έντονος αντικαπνιστικός αγώνας με αποτέλεσμα να μειωθεί σημαντικά η συχνότητα των καπνιστών σε όλα τα αναπτυγμένα κράτη (δυστυχώς όμως όχι στην Ελλάδα).
Η νικοτίνη που περιέχει ο καπνός προκαλεί εθισμό (όπως τα ναρκωτικά) και γι᾽ αυτό το λόγο ορισμένοι καπνιστές αδυνατούν να διακοψουν το κάπνισμα παρά τις προσπάθειές τους.
Το ηλεκτρονικό τσιγάρο θεωρείται πιο αθώο από το παραδοσιακό, γιατί με τη χρήση αυτού δεν παράγονται οι δηλητηριώδεις ουσίες που δημιουργούνται με το κάπνισμα του κανονικού τσιγάρου, όπως π.χ. μονοξείδιο του άνθρακος, πίσσα και πολλά άλλα καρκινογόνα που εισπνέει ο καπνιστής. Σε αυτές τις περιπτώσεις (όπου δηλαδή ο καπνιστής αδυνατεί να δοακόψει το κάπνισμα), το ηλεκτρονικό τσιγάρο εξυπηρετεί κάποιο σκοπό, γιατί δίνει τη δυνατότητα στον καπνιστή να χρησιμοποιεί ένα πιο «αθώο» προϊόν, (σε σχέση με το κλασσικό τσιγάρο) και το οποίο εκτός των άλλων, δυνατόν να τον βοηθήσει να διακόψει το κάπνισμα. Το πόσο ομως πιο αθώο είναι το ηλεκτρονικό σε σχεση με το παραδοσιακό τσιγάρο ακόμη δεν εχει ακριβως καθοριστεί.
Δυστυχώς όμως, χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου άρχισε να γίνεται κι από μη καπνιστάς, συνήθως από νεαρά άτομα και κυρίως από άτομα ηλικίας 13-19 ετών (teenagers), γιατί αυτό θεωρείται ένα είδους «μοντερνισμού». Υπάρχει όμως σοβαρός κίνδυνος, ότι πολλά από αυτά τα άτομα θα «παγιδευτούν» στον εθισμό της νικοτίνης και στη συνέχεια θα αρχίσουν να καπνίζουν και το κανονικό τσιγάρο. Έχει βρεθεί ότι τα 90% περίπου των καπνιστών αρχίζει το κάπνισμα πριν φτάσει στην ηλικία των 18 ετών. Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι, εκτός των άλλων, η νικοτίνη σε νεαρά άτομα αναστέλει και την ανάπτυξη της φυσιολογικης λειτουργιας του εγκεφάλου.
Ενώ ο αριθμός των καπνιστών στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής (ΗΠΑ) και σε πολλά άλλα αναπτυγμένα κράτη έχει φτάσει σε πολύ χαμηλά επίπεδα, η χρήση του ηλεκτρονικού τσιγάρου, κυρίως μεταξύ των νέων, έχει λάβει τεράστιες κι ανησυχιτικές διαστάσεις. Υπολογίζεται ότι το 20% των μαθητών του λυκείου και γυμνασίου στις ΗΠΑ το 2018 έκανε χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου. Επί πλέον ο αριθμός των μαθητών λυκείου που εκανε χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου ειχει αυξηθεί κατά 78% από το 2017 ως το 2018 και κατά την ίδια χρονική περίοδο ο αριθμός των μαθητών γυμνασίου που εκανε χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου ειχει αυξηθεί κατά 50%.
Οι συσκευές που χρησιμοποιούνται στο ηλεκτρονικό τσιγάρο θερμαίνουν το υγρό, που περιέχει νικοτίνη ή και άλλες αρωματικές ουσίες ώστε να κάνουν το κάπνισμα πιο «ελκυστικό» σε τέτοιον βαθμό ώστε αυτό να εξατμίζεται, τον ατμό του οποίου εισπνέει ο καπνιστής. Επίσης σε άλλες περιπτώσεις το υγρό δυνατόν να εμπλουτίζεται με κάνναβι ή και άλλες ουσίες αγνώστου προελεύσεως.
Τελευταία έχει περιγραφεί μια σοβαρής μορφής οξεία πνευμονοπάθεια, κυρίως σε νεαρά άτομα, που έχει άμεση σχέση με τη χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου. Για την αντιμετώπιση αυτής της πνευμονοπάθειας, σε αρκετές περιπτώσεις απαιτείται να γίνει διασωλήνωση του ασθενούς και χρήση τεχνητού αναπνευστήρα. Η αιτία αυτής της πνευμονοπάθειας ακόμα δεν έχει καθορισθεί με ακρίβεια. Από τον Ιούνιο μέχρι το τελος Σεπτεμβρίου του 2019, στις ΗΠΑ έχουν περιγράψει εκατονταδες τέτοιες περιπτώσεις, κυριως σε νεαρα ατομα, ο αριθμός των οποίων αυξάνει καθημερινά, καθώς και 14 θάνατοι.
Όχι μόνο η πολιτεία, αλλά όλοι μας έχουμε χρέος να ενημερώνουμε το κοινό, κι ιδιαίτερα τους νέους που έχουν μια ολόκληρη ζωή μπροστά τους, για τις καταστρεπτικές συνέπειες που έχει το κάπνισμα και το ηλεκτρονικό τσιγάρο στη υγεια τους, το οποίο συχνά παρουσιάζεται ως «αθώο».
Και βέβαια θέλουμε τα παιδιά μας να απολαμβάνουν τη ζωή τους, μέσα όμως στα όρια της ευπρέπειας και χωρίς υπερβολες («μέτρον άριστον»). Εκείνο όμως που θέλουμε περισσότερο, είναι τα παιδιά μας να είναι υγιή όχι μόνο στα νιάτα τους, αλλά σε ολόκληρη τη ζωή τους, η οποία ευχόμαστε να είναι μακροχρόνια και παραγωγική. Φαντάζομαι πως αυτή είναι και δική τους επιθυμία. Πρεπει ομως να εχουμε υποψη οτι κανένας δεν μπορεί να αποφύγει τις φυσικές και καταστρεπτικές συνέπειες του καπνίσματος. Ο Θεός μπορει να συγχωρεί παντα, η φύσις ομως δεν συγχωρεί ποτε.
Konstantinos Dean Boudoulas, MD, Professor of Medicine/Cardiovascular Medicine, Section Head Interventional Cardiology, Director Cardiac Catheterization Lsboratories, The Ohio State University, Columbus Ohio, USA
Harisios K Boudoulas, MD, Dr., Dr. Hon.
Professor of Medicine/Cardiovascular Medicine and Pharmacy (emeritus)
The Ohio State University, Columbus Ohio, USA
Honorary Professor, Academician (an. men)