Η γυναίκα με τα κόκκινα μαλλιά
Ορχάν Παμούκ
μετάφραση: Στέλλα Βρετού
Εκδόσεις Πατάκη, 2018
342 σελ.
«Πόσο καθοριστική για την υπόλοιπη ζωή µας είναι η πρώτη ερωτική εµπειρία; Ή µήπως αυτό που ορίζει τη µοίρα µας είναι η δύναµη της ιστορίας και των µύθων; Στα µέσα της δεκαετίας του 1980, ενώ ο πηγαδάς µάστορας Μαχµούτ και ο έφηβος βοηθός του Τζεµ σκάβουν ένα πηγάδι σ’ ένα δύσκολο κοµµάτι γης για να βρουν νερό, µια µυστηριώδης γυναίκα, ηθοποιός ενός περιοδεύοντος θιάσου, κάθε βράδυ στο υπαίθριο θέατρό της αφηγείται στους θεατές παλιά παραµύθια και ιστορίες.
Η “Γυναίκα µε τα κόκκινα µαλλιά”, µε άξονα τον έρωτα του Τζεµ, µας παρασέρνει στη δίνη ενός µεγάλου ανθρώπινου εγκλήµατος. Μας αφηγείται τη γνωριµία του νεαρού ήρωα µε τον έρωτα, τη ζήλια, την υπευθυνότητα, την ανεξαρτησία, πραγµατεύεταιθέµατα σχέσης πατέρα και γιου, “αυταρχισµού”, διαµόρφωσης της προσωπικότητας. Δύο θανάσιµααµαρτήµατα, η πατροκτονία και η παιδοκτονία, θα απασχολήσουν τον αναγνώστη, που για άλλη µια φορά θα συναντηθεί µε δύο θεµελιώδη έργα του δυτικού και ανατολικού κόσµου, τον “Οιδίποδα Τύραννο” του Σοφοκλή και το “Ρουστέµ και Σουχράµπ” του Ιρανού Φιρντουσί, και θα αναρωτηθεί πόσο η συνηθισµένη ζωή µας επηρεάζεται από τα παλιά κείµενα.»
Ο τούρκος νομπελίστας έχει αναγορευτεί ως επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου Κρήτης. Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1952. Σπούδασε αρχιτεκτονική και δημοσιογραφία, πολύ γρήγορα όμως αφιερώθηκε στη λογοτεχνία. Το 1978 σε ηλικία εικοσιέξι μόλις ετών δημοσίευσε το πρώτο του μυθιστόρημα “Cevdet Bey ve Ogullari” (“Τζεβντέτ Μπέης και Υιοί”), ένα ογκώδες έργο εξακοσίων είκοσι σελίδων, στο οποίο αφηγείται, μέσα από την ιστορία τριών γενεών μιας οικογένειας τούρκων εμπόρων, τη δημιουργία της τουρκικής αστικής τάξης και έμμεσα της σύγχρονης Τουρκίας (κίνημα των Νεοτούρκων 1908 – στρατιωτικό πραξικόπημα 1971). Το μυθιστόρημα αυτό βραβεύτηκε το 1979 στο διαγωνισμό μυθιστορήματος των εκδόσεων Μιλλιέτ. Το βιβλίο αυτό εκδόθηκε το 1982 και την επόμενη χρονιά πήρε το βραβείο μυθιστορήματος Ορχάν Κεμάλ. Το 2005, και ενώ αντιμετώπιζε προβλήματα στη χώρα του εξαιτίας του ό,τι αναφέρθηκε δημόσια στη γενοκτονία των Αρμενίων, τιμήθηκε με το βραβείο Ειρήνης των Γερμανών βιβλιοπωλών στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Φραγκφούρτης. Το 2006 τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας για το σύνολο του έργου του, σύμφωνα με την ανακοίνωση της Σουηδικής Ακαδημίας, καθώς «αναζητώντας τη μελαγχολική ψυχή της γενέθλιας πόλης του, ανακάλυψε καινούργια σύμβολα για τη σύγκρουση και τη συνύφανση των πολιτισμών».
Λούμπεν μυθιστορηματάκι
Ρομπέρτο Μπολάνιο
μετάφραση: Κρίτων Ηλιόπουλος
Άγρα, 2018
128 σελ.
«Το “Λούμπεν μυθιστορηματάκι” είναι το τελευταίο έργο που εξέδωσε ο Μπολάνιο προτού πεθάνει.
“Τώρα είμαι μητέρα και είμαι επίσης παντρεμένη γυναίκα, αλλά δεν πάει πολύς καιρός που ήμουν εγκληματίας”: Με αυτά τα λόγια αρχίζει η Μπιάνκα την ιστορία της σκληρής ενηλικίωσής της στη Ρώμη. Έπειτα από τον πρόωρο θάνατο των γονιών της σ’ ένα τραγικό αυτοκινητικό δυστύχημα, η Μπιάνκα, λίγο μεγαλύτερη από έφηβη, πρωταγωνίστρια και φωνή μέσω της οποίας εκτυλίσσεται η αφήγηση, ανακαλύπτει τον εαυτό της στο χείλος της αβύσσου της αδιάφορης ύπαρξής της, ενώ κατευθύνεται νομοτελειακά προς ένα δρόμο ο οποίος δεν οδηγεί σε κανένα μέλλον. Περνά τον καιρό της λούζοντας, βάφοντας και κουρεύοντας μαλλιά, ενώ ο μικρότερος αδελφός της μπλέκει με δύο άτομα αμφιβόλου ηθικής στο γυμναστήριο όπου δουλεύει. Η εμφάνιση των δύο μυστηριωδών αντρών θα δώσει την ευκαιρία να σχεδιάσουν ένα έγκλημα που θα μπορούσε να τους γλιτώσει από τις οικονομικές δυσχέρειες: Η μικρή περιουσία ενός ηλικιωμένου και τυφλού ηθοποιού, που είχε παίξει στο παρελθόν το ρόλο του Μασίστα σε ταινίες και είχε κερδίσει τον τίτλο του Μίστερ Ιταλία, ύστερα του Μίστερ Ευρώπη και τέλος του Μίστερ Κόσμος, θα μπορούσε να αποτελέσει την έξοδο διαφυγής που θα τους οδηγούσε κάπου, οπουδήποτε, αλλά πάντως κάπου. Η Μπιάνκα υποτίθεται ότι πηγαίνει στο σπίτι του για να ανακαλύψει πού έχει κρυμμένο το χρηματοκιβώτιό του, σύντομα όμως εμπλέκεται σε μια σαδομαζοχιστική σχέση και δημιουργείται ένας απροσδόκητος δεσμός. “Αλλά όταν προσπαθούσα να φανταστώ ολόκληρη τη ζωή μου μαζί του δεν έβλεπα τίποτα: μια εικόνα άδεια, ο τοίχος ενός ακατοίκητου δωματίου, αμνησία, λοβοτομή, το σώμα μου διαλυμένο σε κομμάτια”. Σε τί μπορεί να ελπίζει από τη στιγμή που έχει παραιτηθεί από κάθε ελπίδα; Για πόσο;»
Ο Ρομπέρτο Μπολάνιο (Σαντιάγο της Χιλής, 1953 – Βαρκελώνη 2003), πεζογράφος και ποιητής, έχει επιβληθεί ως ένας από τους σημαντικότερους Λατινοαμερικανούς συγγραφείς του καιρού μας. Γεννήθηκε στη Χιλή, αλλά σε ηλικία 13 ετών μετανάστευσε με την οικογένειά του στο Μεξικό. Το 1973 αποφάσισε να επιστρέψει στη Χιλή προκειμένου να στηρίξει το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα του Αλλιέντε, έφτασε όμως λίγες μέρες μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα του Πινοσέτ. Συνελήφθη για τη συμμετοχή του στην αντίσταση ενάντια στη δικτατορία, ενώ μετά την απελευθέρωσή του επέστρεψε στο Μεξικό, απ’ όπου αργότερα μετανάστευσε στην Ισπανία (1978) για να εγκατασταθεί οριστικά στην Blanes, μια μικρή παραθαλάσσια πόλη της Καταλωνίας. Πέθανε στη Βαρκελώνη το 2003 από μια δυσλειτουργία του ήπατος, η οποία τον ταλαιπωρούσε για περισσότερο από μία δεκαετία. Η πρώτη του ποιητική συλλογή εκδόθηκε το 1975. Ωστόσο, αν και ξεκίνησε από την ποίηση, γρήγορα στράφηκε στην πεζογραφία· έγραψε συλλογές διηγημάτων, νουβέλες και μυθιστορήματα. Για το μυθιστόρημά του “Los detectives salvajes” τιμήθηκε με τα βραβεία Herralde (1998) και Romulo Gallegos (1999), ενώ για το “Llamadas telefonicas” (“Τηλεφωνήματα”, 2009, Εκδόσεις Άγρα) τού απονεμήθηκε το 1998 το Premio Municipal de Santiago de Chile, η ανώτατη λογοτεχνική διάκριση στη Χιλή. Το τελευταίο του μυθιστόρημα, “2666” (εκδ. Άγρα, 2011), θεωρείται η κορύφωση της μυθοπλαστικής του ικανότητας, κέρδισε το 2004, έναν χρόνο μετά το θάνατο του συγγραφέα, το βραβείο Salambo για το καλύτερο ισπανόφωνο μυθιστόρημα. Έχει μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες και η επιρροή του θεωρείται από τις σημαντικότερες στη σύγχρονη ισπανόφωνη λογοτεχνία.
