Την Ξένη Μπαλωτή, τη γνωρίζω πολλά χρόνια, καθώς υπήρξα φοιτήτριά της στο μάθημα της Σύγχρονης Ιστορίας. Τότε η Ξένη, έχοντας επιστρέψει από τη Σορβόννη, όπου έκανε και την διδακτορική της διατριβή, μετέφερε τη γνώση και τις σκέψεις της στους φοιτητές της με τον πιο ελκυστικό τρόπο, ανοίγοντας νέους ορίζοντες.
Τα χρόνια πέρασαν, οι πορείες μας συναντήθηκαν με διαφορετικές αφορμές και η συνέντευξη που ακολουθεί, είναι μια από αυτές, καθώς αυτή τη φορά, η Ξένη βγαίνει μπροστά ως υποψήφια ευρωβουλευτής με το «Ποτάμι», εκπροσωπώντας το LREM, το κόμμα δηλαδή του Μακρόν, με συγκεκριμένο σχέδιο για την Ευρωπαϊκή Αναγέννηση.
Δηλώνει ευτυχισμένος άνθρωπος, ανεξάρτητα από τον αν εκλεγεί, που υπερασπίζεται ιδέες και ποιότητα ζωής.
Γιατί υποψήφια;
Είμαι μια πεπεισμένη Ευρωπαία από τη δεκαετία του ’80, όταν σπούδαζα στο Παρίσι και είχα να αντιμετωπίσω ζητήματα όπως το διαβατήριο, οι δυσκολίες του συναλλάγματος που έπρεπε να εκδώσω για να ζήσω ως φοιτήτρια, αλλά και η περίφημη κάρτα παραμονής των φοιτητών που σήμαινε ότι από τις 4 το πρωί, θα έπρεπε να πιάσω σειρά έξω από ένα από τα αστυνομικά τμήματα των Παρισίων. Αυτά, αν τα πεις σ’ ένα παιδί που ξεκινάει να κάνει σήμερα τις σπουδές του σε μια ευρωπαϊκή χώρα, δεν θα μπορεί να τα διανοηθεί.
Από τότε διαμόρφωσα μια συνείδηση αμιγώς ευρωπαϊκή, θεωρώντας ότι η Ευρώπη είναι το σπίτι μου. Όσο περνούσαν τα χρόνια, γινόμουν όλο και πιο πεπεισμένη Ευρωπαία, παρακολουθούσα τα γεγονότα, αλλά δεν είχα σκεφτεί να «κατέβω» στην πολιτική, είτε εθνική, είτε ευρωπαϊκή, γιατί πάντα με «αποκάρδιωνε» ο τρόπος που γινόταν ο πολιτικός αγώνας.
Και φτάνουμε στο καλοκαίρι του 2015. Τον έζησα τόσο έντονα τον κίνδυνο του Grexit, που εκείνη τη στιγμή είπα «δεν γίνεται από εμάς εξαρτάται το μέλλον μας». Τώρα που μου έγινε η πρόταση, για να συμμετέχω σε αυτές τις εκλογές, χωρίς δεύτερη σκέψη, είπα ναι.
Ξεκινώ να κάνω ένα θαύμα, ως άνθρωπος χαμηλών τόνων, αφιερωμένη στην ουσία των πραγμάτων. Μπορεί να έχω μια πορεία λιγότερο εμφανή και εξωστρεφή απ’ όσο έχει ανάγκη το σύστημα, για να στηρίξει υποψηφίους, δεν στερούμαι, όμως, προσόντων που θα μου επέτρεπαν να υπερασπιστώ την Ελλάδα.
Θεωρώντας ότι το μέλλον της Ελλάδας είναι στην Ευρώπη και ότι πρέπει οι πολίτες να πάρουμε την τύχη μας στα χέρια μας, αποφάσισα να εκτεθώ. Το ποιο θα είναι το αποτέλεσμα στις 27 Μαΐου δεν το ξέρω, αλλά το απολαμβάνω.
Γιατί με το «Ποτάμι»;
Επέλεξα το «Ποτάμι» και δεν το μετανιώνω, γιατί απλούστατα είναι ένα κόμμα αμιγώς ευρωπαϊκό, που δημιουργήθηκε για τις ευρωεκλογές του 2014. Αυτή του την πενταετία, στο Ευρωκοινοβούλιο, κράτησε μια σταθερή στάση, χωρίς να λοξοκοιτά προς πιο συντηρητικές καταστάσεις και γιατί επιπλέον μπαίνει το πρόσωπο του Σταύρου Θεοδωράκη που ξέρει να «πιάνει πουλιά στον αέρα». Όταν το 2017 ο Μακρόν διεκδίκησε και κέρδισε την προεδρία της Γαλλικής Δημοκρατίας, το «Ποτάμι» και ο Θεοδωράκης ήταν και προεκλογικά δίπλα στο Μακρόν, γιατί ο Μακρόν κατέβηκε στην πολιτική κονίστρα ενάντια σε όλους τους αντιπάλους με την πολιτική σημαία της Ευρώπης. Άρα, λοιπόν, θεωρώ ότι είναι ο πιο φυσικός μου χώρος.
Είναι οι ευρωεκλογές, εκλογές δεύτερης κατηγορίας;
Δεν μπορεί να είναι η Ευρώπη πλέον μια επιλογή δεύτερης κατηγορίας. Είναι μια πρωταρχική επιλογή. Όταν ξέρεις πως δουλεύει η Ευρώπη, ξέρεις τι οφείλει να διεκδικήσει η ελληνική κυβέρνηση από την Ευρώπη.
Ποια είναι η σχέση σου με το κόμμα του Μακρόν;
Με κάνει να χαμογελώ για τον τρόπο που δουλεύει η πολιτική στη Δυτική Ευρώπη και δεν την έχουμε πάρει είδηση. Όταν ο Εμανουέλ Μακρόν, τον Αύγουστο του 2016, ανακοίνωσε ότι θα είναι υποψήφιος, το πρώτο πράγμα που έκανε ήταν να βγάλει ένα βιβλίο, με τίτλο «Επανάσταση». Αγόρασα το βιβλίο, το διάβασα, με ξετρέλανε η πρώτη παράγραφος που έγραφε για την επίδραση που είχαν οι δάσκαλοί του από το δημοτικό και το ρόλο της εκπαίδευσης στη διαμόρφωση ενός παιδιού και πήγα αμέσως στο τρίτο κεφάλαιο που αφορά στην Ευρώπη. Αυτό το κεφάλαιο, κατά 50%, είναι δομημένο πάνω στην ελληνική κρίση. Ο Μακρόν δεν παίρνει την Ελλάδα ως παράδειγμα προς αποφυγή, αλλά ως ένα μοντέλο που δείχνει πως η Ευρώπη δεν λειτουργεί σωστά, ενώ αναλύει τα λάθη που έκανε η Ευρώπη σε σχέση με την Ελλάδα. Με συγκίνησε το νεαρό της ηλικίας του. Επίσης, άρθρωσε ένα πολιτικό λόγο με ειλικρίνεια και μόνιμη επωδό «εγώ σας το είπα και θα το κάνω».
Κάπως έτσι ξεκίνησε η σχέση μου με τον Μακρόν μέχρι το 2017, που ξεκίνησε επίσημα η προεκλογική εκστρατεία κι εδώ έχει μεγάλο ενδιαφέρον ο τρόπος που δόμησε το κόμμα του και θα μπορούσε να είναι μια καταπληκτική μελέτη για τον τρόπο που πρέπει να λειτουργεί η δημοκρατία. Ο Μακρόν δομεί το κόμμα του πάνω σε μια ηλεκτρονική πλατφόρμα που είναι ανοιχτή για όλους τους Ευρωπαίους πολίτες και τους καλεί αν ενδιαφέρονται για κάποιο σημείο του προγράμματός να λάβουν μέρος. Έτυχε να πατήσω το κουμπί, εγώ η Ελληνίδα που ζω στην Αθήνα και να είμαι από τους πρώτους. Μέσα σε πέντε λεπτά, λαμβάνω μια απάντηση που λέει «σε ενδιαφέρει να έρθεις σε επαφή με τους άλλους από την Αθήνα που έχουν δηλώσει ότι ενδιαφέρονται»; Έτσι σε μισή ώρα ήρθα σε επαφή με δύο Γάλλους που ζουν στην Αθήνα και έχουν αποφασίσει να ιδρύσουν ένα παράρτημα του κινήματος. Από το 2017 μέχρι σήμερα είμαστε η ηγετική ομάδα του κόμματος του Μακρόν στην Ελλάδα.
Όταν το Σεπτέμβρη του 2017 ο Μακρόν ήρθε στην Ελλάδα, τον συνάντησα. Είχαμε μια πολύ ωραία συζήτηση γύρω από την Ευρώπη και θυμάμαι του είχα πει ότι «όσο υπερασπίζεστε την Ευρώπη θα προσπαθώ για σας» και μου άρεσε η απάντηση που μου έδωσε ότι «αυτό με υποχρεώνει όσο θα είμαι Πρόεδρος να υπερασπίζομαι και τα δικά σας συμφέροντα».
Μπορεί να υπάρξει ομοσπονδιακή Ευρώπη; Και υπό ποιες προϋποθέσεις;
Η δική μου απάντηση είναι ναι. Ενός κακοπροαίρετου είναι όχι. Ο νεωτερισμός θα είναι να εκλέγουμε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας στις Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης και τους εκπροσώπους μας στην ευρωπαϊκή κυβέρνηση. Είναι περισσότερο μια ιδέα για συντονισμό. Τα ευρωπαϊκά κράτη θα διαχειρίζονται τις πολιτικές που ακουμπούν στις καθημερινές ζωές των πολιτών τους. Αν θέλουμε να κάνουμε ευρωπαϊκό στρατό, δεν θα μπορούμε να μην έχουμε μια ομοσπονδιακή Ευρώπη.
Απομακρύνθηκε η Ευρώπη από τις ρίζες της;
Συχνά όσοι θέλουν να κατηγορήσουν την Ευρώπη, λένε ότι απομακρύνθηκε από τις ρίζες της. Ποιες ήταν, όμως, οι ρίζες της Ευρώπης; Ξεκίνησε ως Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα. Δεν απομακρύνθηκε, λοιπόν, η Ευρώπη από τις ρίζες της, γιατί η Ευρώπη ξεκίνησε ως αγορά, ως υπηρεσίες, ως ένας χώρος που τα πάντα μετρούνται με νόμισμα. Αυτό που αστόχησε να κάνει, είναι το μεγάλο βήμα, όπου θα προέχει η πολιτική έναντι της οικονομίας. Και όταν θέλησε να το κάνει αυτό, ήμασταν όλοι τόσο απορροφημένοι από τις κοσμογονικές αλλαγές που είχε επιφέρει η κατάρρευση του ανατολικού κόσμου και του Τείχους του Βερολίνου, που το αφήσαμε και έφυγε. Τότε χάθηκε η λαμπρή ευκαιρία. Τώρα είναι και πάλι η ευκαιρία να επιβάλλουμε την πολιτική στην οικονομική Ευρώπη.
Αυτή την Ευρώπη που έχουμε τώρα δεν μπορούμε να την διορθώσουμε, πρέπει να την αλλάξουμε και να ξεκινήσουμε από το σημείο μηδέν, όπως λέει και το πρόγραμμα του Γάλλου Προέδρου Μακρόν, το οποίο υιοθέτησε και εμπλούτισε το Ποτάμι με την εκδοχή του συμφέροντος της Ελλάδας.
Που υστέρησε η Ευρώπη;
Από τις πολιτικές που οικοδομήθηκαν όλα αυτά τα χρόνια, έλειπε ο πολιτισμός, όχι με τη μορφή των χρηματοδοτήσεων και των χάπενινγκς, αλλά της τοποθέτησης της κοινής ευρωπαϊκής συνείδησης στο σημείο εκκίνησης της ίδρυσης της Ευρώπης. Ο πολιτισμός φέρνει πιο κοντά τους λαούς από οτιδήποτε άλλο. Το είδαμε και με τη Νοτρ Νταμ.
Στις 27 θέσεις του «Ποταμιού» για την Ευρωπαϊκή Αναγέννηση μπαίνει και το γνωστό εκπαιδευτικό πρόγραμμα Erasmus. Κρίνεται επιτυχημένο στη δημιουργία των επόμενων γενιών των Ευρωπαίων πολιτών;
Και μόνο ότι μπαίνει στην καμπάνια, δείχνει την επιτυχία του. Και μόνο ότι επεκτάθηκε και σε άλλες πολιτικές δείχνει την επιτυχία του. Θα μπορούσε να πάρει στην πλάτη του ολόκληρη της προεκλογική καμπάνια ενός κόμματος, εάν η εκπαιδευτική πολιτική ήταν μέρος των κεντρικών πολιτικών της Ευρώπης. Αν είχαμε μια ενιαία εκπαιδευτική πολιτική στους μεγάλους της στόχους, τότε θα ήταν ένα ιδανικό πρόγραμμα.
Κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση ο τελευταίος νόμος που ψήφισε το Ευρωκοινοβούλιο για τα πνευματικά δικαιώματα;
Εάν έπρεπε για την πενταετία που πέρασε να κρατήσω μια ήττα και μια νίκη της Ευρώπης, η ήττα θα ήταν το Brexit και η νίκη ο νόμος για τα πνευματικά δικαιώματα. Θεωρώ μεγάλη δημοκρατική κατάκτηση την ψήφιση του νόμου. Πολλοί λένε ότι θα περιορίσει την ελευθερία έκφρασης. Εγώ αντίθετα, θεωρώ ότι η νομική περιχαράκωση των δικαιωμάτων της έκφρασης, είναι η μεγαλύτερη ελευθερία της έκφρασης.
Η άποψη ότι η Ευρώπη πρέπει να μπει δυναμικά στο χώρο της ενημέρωσης αποτελεί μέρος των προτάσεων της «Αναγέννησης» και του «Ποταμιού», που λένε ότι από τη στιγμή που θέλουμε να πάρουμε την τύχη στα χέρια μας, πρέπει να βρούμε τον τρόπο να παράγουμε και την ενημέρωση που έχουμε ανάγκη.
Κλείνουμε τη συζήτηση για το θέμα της σταυροδοσίας στις Ευρωεκλογές, για το οποίο η Ξένη Μπαλωτή έχει ξεκάθαρη άποψη: «θα είμαι ειλικρινής κι ας ξέρω ότι αυτό μπορεί να μην αρέσει σε πολλούς. Δεν είμαι οπαδός του σταυρού. Είναι άνιση, γιατί βάζει στις πλάτες του πολίτη μια επιλογή που δεν έχει το ποιοτικό και το ποσοτικό κριτήριο να κάνει, ενώ βγάζει από τις πλάτες του πολιτικού αρχηγού την ευθύνη, με το πρόσχημα πως αυτούς εξέλεξε ο λαός».
