Μέχρι το 2030 τα κράτη μέλη θα πρέπει να θεσπίσουν μέτρα αποκατάστασης για τουλάχιστον το 20% των χερσαίων περιοχών και των θαλασσών
Από τις 18 Αυγούστου τέθηκε σε ισχύ ο κανονισμός για την αποκατάσταση της φύσης. Πρόκειται για ακόμα ένα βήμα για την αντιστροφή της τάσης απώλειας της βιοποικιλότητας, την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας και τη βελτίωση της ετοιμότητας και της ανθεκτικότητας της Ευρώπης απέναντι στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Ο εν λόγω κανονισμός θα βοηθήσει την ΕΕ και τα κράτη μέλη της να επιτύχουν τον στόχο αποκατάστασης για τον οποίο δεσμεύτηκαν στη συμφωνία του Κουνμίνγκ-Μόντρεαλ για τη βιοποικιλότητα στο πλαίσιο της COP15 τον Δεκέμβριο του 2022, ενώ αποτελεί και βασικό στοιχείο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, καθώς και της στρατηγικής της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα.
Ο κανονισμός για την αποκατάσταση της φύσης θέτει σε εφαρμογή μια συνεχή και βιώσιμη διαδικασία αποκατάστασης της φύσης στις χερσαίες και θαλάσσιες περιοχές της ΕΕ. Σε επίπεδο ΕΕ έχει τεθεί ο στόχος τα κράτη μέλη να θεσπίσουν μέτρα αποκατάστασης για τουλάχιστον το 20% των χερσαίων περιοχών και το 20% των θαλασσών της ΕΕ έως το 2030. Τα μέτρα αυτά θα πρέπει να έχουν τεθεί σε εφαρμογή έως το 2050 για όλα τα οικοσυστήματα που χρήζουν αποκατάστασης.
Ειδικότερα, διαφορετικοί στόχοι αποκατάστασης θα ισχύουν για διαφορετικά οικοσυστήματα, όπως τους τυρφώνες, τα δάση, τις γεωργικές εκτάσεις, τις θαλάσσιες περιοχές και τα συστήματα γλυκών υδάτων, αλλά και τις πόλεις, όπου η παρουσία δέντρων και πρασίνου θα συμβάλει στον καθαρισμό του αέρα και στη μείωση των θερμοκρασιών. Εναπόκειται στα κράτη μέλη να αποφασίσουν ποια ειδικά μέτρα θα εφαρμόσουν στην επικράτειά τους. Θα καταρτίσουν τα εθνικά τους σχέδια αποκατάστασης με ανοικτό και διαφανή τρόπο, προσαρμόζοντας τις ανάγκες και τα μέτρα αποκατάστασης στο εθνικό πλαίσιο. Η Επιτροπή θα στηρίξει τις εθνικές αρχές στην κατάρτιση των σχεδίων τους. Τα προσχέδια, στα οποία θα καθορίζονται τα ορόσημα για το 2030, το 2040 και το 2050, θα πρέπει να υποβληθούν στην Επιτροπή εντός δύο ετών από την έναρξη ισχύος του κανονισμού.
Με αυτά τα μέτρα και τους στόχους, ο νέος κανονισμός θα συμβάλει στην αποκατάσταση της βιοποικιλότητας της ΕΕ και στην ανάσχεση της απώλειάς της, η οποία, παρά τις τρέχουσες προσπάθειες, συνεχίζεται με ανησυχητικό ρυθμό. Σήμερα, πάνω από το 80% των αξιολογήσεων καταδεικνύει ότι η κατάσταση διατήρησης των ευρωπαϊκών τύπων οικοτόπων είναι μέτρια ή κακή, ενώ η κατάσταση πολλών τύπων οικοτόπων επιδεινώνεται περαιτέρω. Ταυτόχρονα, επιτυχημένα παραδείγματα έργων αποκατάστασης σ’ ολόκληρη την Ευρώπη καταδεικνύουν τα πολλαπλά κοινωνικά και οικονομικά οφέλη τους, καθώς και το γεγονός ότι η βιοποικιλότητα έχει καθοριστικό ρόλο στην ανθεκτικότητα της Ευρώπης, απέναντι σε προκλήσεις όπως η λειψυδρία, οι απειλές για την επισιτιστική ασφάλεια ή οι ζωονόσοι.
Οι στόχοι
Για την επίτευξη των στόχων αποκατάστασης της φύσης σε επίπεδο ΕΕ, ο κανονισμός θέτει ποσοτικούς και χρονικά περιορισμένους στόχους αποκατάστασης για οικοτόπους που περιλαμβάνονται στο παράρτημα I της Οδηγίας για τους οικοτόπους (συμπεριλαμβανομένων δασικών οικοτόπων, τυρφώνων, λιβαδιών, ποταμών και λιμνών) καθώς και στόχους για τους οικοτόπους των προστατευόμενων ειδών σύμφωνα με τις οδηγίες για τους οικοτόπους και τα πτηνά και στόχους αποκατάστασης βασικών θαλάσσιων οικοτόπων που καλύπτονται από τις οδηγίες για τη φύση και την οδηγία πλαίσιο για τη θαλάσσια στρατηγική.
Πέρα από τους οικοτόπους που καλύπτονται από την ισχύουσα νομοθεσία, για να εξασφαλιστεί η συνεχής παροχή υπηρεσιών οικοσυστήματος στους ευρωπαίους πολίτες, η νομοθεσία απαιτεί από τα κράτη μέλη:
- να σταματήσει η απώλεια αστικού πρασίνου και να αυξηθεί ο αστικός χώρος πρασίνου και η κάλυψη των αστικών δέντρων
- για την αποκατάσταση της φυσικής συνδεσιμότητας των ποταμών και των φυσικών λειτουργιών των σχετικών πλημμυρικών πεδιάδων
- για να σταματήσει και να αντιστρέψει την πτώση των επικονιαστών
- να αποκαταστήσει και να ξαναβρέξει τυρφώνες υπό γεωργική χρήση
- να τεθούν σε εφαρμογή μέτρα με στόχο την αύξηση του πληθυσμού των πτηνών στις γεωργικές εκτάσεις και την επίτευξη θετικής τάσης σε ορισμένους άλλους βασικούς δείκτες βιοποικιλότητας στα γεωργικά οικοσυστήματα για την επίτευξη θετικής τάσης σε μια σειρά δεικτών βιοποικιλότητας στα δασικά οικοσυστήματα
- να συμβάλει στη δέσμευση σε επίπεδο ΕΕ για φύτευση τουλάχιστον τριών δισεκατομμυρίων επιπλέον δέντρων έως το 2030.
Πληροφορίες
Το οικονομικό κόστος της υποβάθμισης της φύσης είναι πολύ υψηλό. Κάθε ευρώ που δαπανάται για την αποκατάσταση μπορεί να αποφέρει απόδοση επένδυσης άνω των 8 ευρώ, ανάλογα με το οικοσύστημα. Μόνο υγιή και παραγωγικά οικοσυστήματα μπορούν να παρέχουν τις πολλές υπηρεσίες από τις οποίες εξαρτόμαστε όλοι, συμπεριλαμβανομένης της ανθεκτικότητας στην κλιματική αλλαγή και τις φυσικές καταστροφές, όπως ξηρασίες και πλημμύρες, καθώς και μακροπρόθεσμη επισιτιστική ασφάλεια.
Περισσότερο από το ήμισυ του παγκόσμιου ΑΕΠ εξαρτάται από τη φύση και τις υπηρεσίες της. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα διαπίστωσε ότι στην Ευρωζώνη, περίπου 3 εκατομμύρια εταιρείες (που είναι το 72% των εταιρειών στην ευρωζώνη) εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τουλάχιστον μία υπηρεσία οικοσυστήματος για την παραγωγή των αγαθών τους ή την παροχή των υπηρεσιών τους. Σοβαρές απώλειες λειτουργικότητας σε αυτά τα οικοσυστήματα θα προκαλούσαν κρίσιμα προβλήματα για αυτές τις εταιρείες και την ευρωπαϊκή οικονομία.
Η βιοοικονομία βασίζεται επίσης στη φύση για τους πόρους της. Η αποκατάσταση και η διατήρηση της βιοποικιλότητας σε γεωργικά, θαλάσσια, δασικά και άλλα οικοσυστήματα είναι οικονομικά κερδοφόρα και παρέχει μια πιο ανθεκτική και σταθερή παραγωγή γεωργικών και αλιευτικών προϊόντων καθώς και ξυλείας και άλλων υλικών για τη βιοοικονομία.
Παρά τις προσπάθειες της ΕΕ, η απώλεια βιοποικιλότητας και η υποβάθμιση των οικοσυστημάτων συνεχίζεται με ανησυχητικό ρυθμό, βλάπτοντας τους ανθρώπους, την οικονομία, τη φύση και το κλίμα. Σήμερα, πάνω από το 80% των αξιολογήσεων της κατάστασης διατήρησης για τους ευρωπαϊκούς τύπους οικοτόπων βρίσκονται σε κακή ή πολύ κακή κατάσταση με πολλές να δέχονται περαιτέρω επιδείνωση. Οι προηγούμενες προσπάθειες για την προστασία της φύσης δεν μπόρεσαν να ανατρέψουν αυτήν την ανησυχητική τάση.
