Γράφει ο καθηγητής ιατρικής Χαρίσιος Μπουντούλας*
«Ο δε ανεξέταστος βίος ου βιωτός ανθρώπου» – Σωκράτης- (Μια ανεξερεύνητη ζωή δεν αξίζει να τη ζει κανείς)
Πολλές φορές αναρωτιόμαστε τι είναι αυτό που κάνει τον άνθρωπο ευτυχισμένο. Μια επιφανειακή θεώρηση των πραγμάτων συνήθως στρέφεται σε υλικά αγαθά που μετριούνται με χρήματα, κτήματα, διαμερίσματα, μεταξύ άλλων. Φυσικά, όλα αυτά έχουν μια κάποια αξία «Δει δη χρήματων, ω άνδρες Αθηναίοι, και άνευ τούτων ουδέν εστί γενέσθαι των δεόντων», είχε επισημάνει ο Δημοσθένης. Εκείνο όμως που συνήθως παραβλέπεται, γιατί εκτός των άλλων, είναι και δύσκολο να μετρηθεί, είναι το «πνεύμα» (δηλαδή οι ανθρωπιστικές, και οι ηθικές αξίες, μεταξύ άλλων), που από τη μια γενιά μεταφέρεται στην άλλη. Το πνεύμα με το οποίο διαπλάθεται ο χαρακτήρας μας. Το πνεύμα με το οποίο μεγαλώσαμε, μεγαλώνουμε τα παιδιά μας και αυτά μεγαλώνουν τα δικά τους παιδιά. Το πνεύμα το οποίο δημιουργεί μια σταθερή και προοδευτική κοινωνία. Το πνεύμα έχει μεγαλύτερη αξία από τα υλικά αγαθά. Αυτά καταστρέφονται, φθείρονται, χάνονται, εξαφανίζονται. Αντίθετα το πνεύμα είναι διαχρονικό, και όχι μόνο δεν χάνεται, αλλά όσο πιο πολύ το «σκορπάς», τόσο πιο πολύ διατηρείται.
Στην κοινωνία που ζούμε, υπάρχει μια αλληλεξάρτηση και αλληλοεπίδραση μεταξύ μας, όπου η ζωή ενός ατόμου εξαρτάται αλλά και επηρεάζει τη ζωή των άλλων, με πολλαπλούς και ποικίλους τρόπους. Γι’ αυτό το λόγο, και όχι μόνο, αν θέλουμε μια καλύτερη κοινωνία, ο καθένας μας πρέπει να κάνει το καθήκον του και προς την κοινωνία και όχι μόνο προς τον εαυτό του. Το αίσθημα καθήκοντος προς το συνάνθρωπο και την κοινωνία είναι σταθερές και απαράβατες αξίες. Σε μια καλά οργανωμένη κοινωνία όπου οι πολίτες σκέπτονται και το καλό του συνόλου και όχι μόνο το προσωπικό τους συμφέρον, μπορούν να λυθούν πολλά προβλήματα τα οποία επιφανειακά φαίνονται άλυτα. Η ευτυχία δεν βρίσκεται μόνο στα υλικά αγαθά, αλλά κυρίως βρίσκεται στη χαρά που πηγάζει από την προσπάθεια για δημιουργία, την επιτυχία, και την κοινωνική προσφορά. Κάθε προσπάθεια για δημιουργία και κοινωνική προσφορά θα δίνει χαρά και δύναμη σε εμάς και θα εμπνέει τους γύρω από εμάς. «Η Αρετή δεν γίνεται από τα χρήματα, αλλά τα χρήματα και όλα τα άλλα ανθρώπινα αγαθά και τα ιδιωτικά και τα δημόσια γίνονται από την Αρετή», είχε τονίσει ο Σωκράτης.
Οι εκλεγμένοι ηγέτες ή άτομα που κατέχουν θέσεις «κλειδιά» σε δημόσιες ή ιδιωτικές υπηρεσίες, δεν ανήκουν μόνο στον εαυτό τους, αλλά κυρίως στο κοινό που εκπροσωπούν και έχουν το υψηλό προνόμιο να το υπηρετήσουν. Οι ηγέτες γενικά, πρέπει να τοποθετούν το καλό του συνόλου και του ιδρύματος που υπηρετούν, πάνω από το καθαρά προσωπικό ή από οποιοδήποτε άλλο συμφέρον χωρίς κανένα συμβιβασμό. Καθήκον των ηγετών είναι να εμπνέουν το κοινό, με παράδειγμα, ότι πρέπει να εργάζεται όχι μόνο για τον εαυτό του, αλλά και για το καλό και για την πρόοδο της κοινωνίας στην οποία ζουν. Αυτό θα γίνει όχι μόνο με σκληρή δουλειά, αλλά και με στενή συνεργασία μεταξύ όλων των μελών της κοινωνίας. Οι ηγέτες πρέπει να συντονίζουν αυτή την προσπάθεια. Αν μια κοινωνία ή μια οργάνωση λειτουργεί άριστα, τότε η απόδοση του συνόλου θα είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτή που προκύπτει από το άθροισμα της απόδοσης των επί μέρους μελών αυτής. «Η ισχύς εν τη ενώσει».
Για να υπάρξει πρόοδος στην κοινωνία, η κάθε νέα γενιά, πρέπει να είναι καλύτερη από την προηγουμένη. Γι’ αυτό το λόγο, και όχι μόνο, οι νέοι δεν πρέπει να διστάζουν να θέτουν υψηλούς στόχους στη ζωή τους. Ο κίνδυνος δεν είναι αν βάλουν υψηλούς στόχους και δεν τους πετύχουν, αλλά αν θέσουν χαμηλούς στόχους και τους πετύχουν, ενώ θα μπορούσαν να είχαν πετύχει πολύ υψηλότερους στόχους.
Οι ηγέτες με τη σειρά τους, και όλοι οι υπεύθυνοι φορείς, πρέπει να καταβάλουν κάθε προσπάθεια ώστε να δοθούν, όσο είναι ανθρώπινα δυνατόν, τα απαραίτητα εφόδια στους νέους της καινούργιας γενιάς για να πετύχουν το μέγιστο των δυνατοτήτων τους για να αντιμετωπίσουν το μέλλον που ανοίγεται μπροστά τους για να μην το χάσουν. Το μέλλον της χώρας όχι μόνο ανήκει σ’ αυτούς, αλλά και εξαρτάται από αυτούς.
Στους ζώντας οργανισμούς, τα κύτταρα και το κάθε όργανο του οργανισμού, έχουν προγραμματιστεί από τη φύση να εργάζονται συντονισμένα για την καλή λειτουργία ολοκλήρου του οργανισμού. Αν πολλά κύτταρα υπολειτουργούν συγχρόνως, τότε ο οργανισμός φθίνει συνεχώς και καταλήγει σε θάνατο. Αντίθετα, αν πολλά κύτταρα αναπτύσσονται υπερβολικά και λειτουργούν ανεξέλεγκτα, τότε δημιουργούν καρκίνο. Όπως κάθε κύτταρο σε ένα ζώντα οργανισμό επηρεάζει τη λειτουργία των άλλων κυττάρων, κατά τον ίδιο τρόπο σε μια κοινωνία, η ζωή ενός ατόμου δυνατόν να επηρεάσει και τη ζωή των άλλων.
Όπως κάθε κύτταρο λειτουργεί καλύτερα όταν ολόκληρος ο οργανισμός είναι υγιής, κατά τον ίδιο τρόπο και ο κάθε άνθρωπος είναι πιο ευτυχισμένος, σε μια ευνομούμενη και καλώς λειτουργούσα υγιή κοινωνία. Τα ζωτικά όργανα (π. χ. εγκέφαλος), ρυθμίζουν τη λειτουργία ολοκλήρου του οργανισμού. Αν ένα ζωτικό όργανο δεν λειτουργεί καλά (π.χ. καρδιά, εγκέφαλος, ήπαρ, νεφροί, μεταξύ άλλων), τότε ολόκληρος ο οργανισμός υποφέρει.
Κατά τον ίδιο τρόπο, αν οι ηγέτες δεν κάνουν τη δουλειά τους όπως πρέπει τότε ολόκληρη η κοινωνία θα υποφέρει. Για τη φυσιολογική λειτουργία ενός οργανισμού είναι απαραίτητο το κάθε κύτταρο αλλά και τα ζωτικά όργανα να κάνουν τη δουλειά τους συντονισμένα. Το ίδιο ισχύει και για την κοινωνία. Ο κάθε πολίτης χωριστά και όλοι μαζί πρέπει να εργάζονται συντονισμένα μαζί με τους ηγέτες για το καλό του συνόλου.
Οι οργανισμοί σε ολόκληρο το ζωικό βασίλειο εξελίσσονται με την πάροδο του χρόνου και προσαρμόζονται στις εκάστοτε συνθήκες για να μπορέσουν να επιβιώσουν. Το ίδιο ισχύει και για την κοινωνία που πρέπει να αναπροσαρμόζεται συνεχώς και να αντιμετωπίζει τις εκάστοτε προκλήσεις για να μπορεί όχι μόνο να προοδεύει αλλά και να επιβιώνει.
Εκτός τούτων, έχει βρεθεί ότι σε μια καλώς λειτουργούσα κοινωνία, όπου οι άνθρωποι είναι ευτυχισμένοι, ζουν περισσότερα χρόνια και χωρίς αρρώστιες, σε σχέση με μια κοινωνία που υπολειτουργεί. Η βιολογία, (η φύση γενικά), μας έχει διδάξει και έχει πολλά ακόμα να μας διδάξει, αρκεί εμείς να είμαστε έτοιμοι να δούμε και να ακούσουμε αυτά που έχει να μας πει, χωρίς παρωπίδες ή μυωπία, και χωρίς ωτοασπίδες. Πάνω απ’ όλα, για να δούμε ξεκάθαρα την αλήθεια, χρειάζεται ώριμη σκέψη, χωρίς προκαταλήψεις και δογματισμούς που μας ξαναγυρίζουν στο Μεσαίωνα. «Νους ορά και νους ακούει».
*Harisios K. Boudoulas MD, PhD, PhD Hon., Professor of Medicine (Cardiovascular Medicine) and Pharmacy (emeritus), The Ohio State University, Columbus Ohio, USA. Honorary Professor, Academician (an. mem.)
