Του Αντώνη Δημητρίου, Διπλωματούχου Μηχανολόγου Μηχανικού & Αεροναυπηγού, MBA
Οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, καθώς και οι προκλήσεις που απορρέουν από αυτή, οδήγησαν στην απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για ανάπτυξη χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και σταδιακή μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα. Υπό το πλαίσιο αυτό, ο Εθνικός Σχεδιασμός, όπως αποτυπώθηκε στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα, προβλέπει την πλήρη απουσία λιγνίτη από το ενεργειακό εθνικό μίγμα ηλεκτροπαραγωγής μέχρι το 2028, ακολουθώντας ένα συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα απόσυρσης.
Το Σχέδιο της Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης συντάχθηκε εντός του 2020 και αποτελεί κατευθυντήριο οδικό χάρτη για τη μετάβαση των λιγνιτικών περιοχών, τόσο στο μεταβατικό στάδιο 2020-2023, όσο και στο μακροπρόθεσμο. Με βάση το επικαιροποιημένο τελικό Σχέδιο, δίνονται οι βασικές κατευθύνσεις και προσδιορίζονται οι βασικοί άξονες ενός οδικού χάρτη μετασχηματισμού των οικονομιών των περιοχών που θα βρεθούν σε καθεστώς απανθρακοποίησης. Με δεδομένη την ύπαρξη του Σχεδίου Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης, καθορίστηκαν οι Βασικοί Πυλώνες, οι Βασικές Προτεραιότητες καθώς και τα ενδεικτικά Πεδία Εφαρμογής.
Στόχος θα πρέπει να είναι η διερεύνηση της θέσης της κοινωνίας, σχετικά με το πόσο ώριμη είναι ώστε να υιοθετήσει τη μετάβαση σε ένα νέο παραγωγικό μοντέλο και να τοποθετηθεί εκδηλώνοντας τη γνώμη της για συγκεκριμένους τομείς που ορίζουν τον μετασχηματισμό του αναπτυξιακού μοντέλου της περιοχής, όπως αυτοί καθορίζονται στο τελικό επικαιροποιημένο σχέδιο.
Η μετάβαση στη μεταλιγνιτική εποχή απαιτεί σημαντικές κοινωνικές αλλαγές και δράσεις που να εξασφαλίζουν μια δίκαιη μετάβαση για όλους τους εμπλεκόμενους. Η κοινωνική συναίνεση είναι κρίσιμη για να επιτευχθεί η δίκαιη μετάβαση, καθώς θα πρέπει να υπάρχει η κατανόηση και μετέπειτα στήριξη από τις τοπικές κοινωνίες.
Αυτό που δεν έχει υλοποιηθεί ακόμη, είναι η εκπόνηση μιας παραγοντικής ανάλυσης (Factor Analysis) προκειμένου να διαπιστωθούν οι θέσεις και οι τάσεις που αναπτύσσονται σε διάφορες κοινωνικές ομάδες αναφορικά με τη μετάβαση. Η παραγοντική ανάλυση είναι ένα στατιστικό εργαλείο που χρησιμοποιείται για την κατανόηση των συσχετίσεων μεταξύ μεταβλητών σε ένα σύνολο δεδομένων. Στο πλαίσιο της μετάβασης σε μια νέα εποχή, όπως η μετάβαση στη μετα-λιγνίτη εποχή, η παραγοντική ανάλυση μπορεί να βοηθήσει στον προσδιορισμό των κύριων παραγόντων που επηρεάζουν τη μετάβαση και τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ τους.
Συγκεκριμένα, η παραγοντική ανάλυση μειώνει την πολυπλοκότητα του συνόλου δεδομένων με τον εντοπισμό των κύριων παραγόντων που εξηγούν τη μέγιστη δυνατή διακύμανση στα δεδομένα. Αυτοί οι παράγοντες μπορούν να αναπαραστήσουν σημαντικές δομές ή τάσεις εντός του συνόλου δεδομένων και να προσδιορίσουν ποιες μεταβλητές συνδέονται στενά μεταξύ τους.
Με την ανάλυση αυτή, μπορούμε να αντιληφθούμε καλύτερα τους κοινωνικούς, οικονομικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες που επηρεάζουν τη μετάβαση στο νέο παραγωγικό μοντέλο και να αναπτυχθούν αποτελεσματικές πολιτικές και μέτρα για την προώθηση μιας ομαλής και δίκαιης μετάβασης. Επιπλέον, είναι δυνατόν να προβλεφθούν οι πιθανές επιπτώσεις των αλλαγών και να προσδιοριστούν οι πιθανές προκλήσεις που μπορεί να προκύψουν κατά τη διάρκεια υλοποίησης της μετάβασης.
Η παραγοντική ανάλυση (Factor Analysis) με έρευνα πεδίου μπορεί να συμβάλει στη διαδικασία αυτή με διάφορους τρόπους:
- Κατανόηση των Δεδομένων: Η παραγοντική ανάλυση μπορεί να βοηθήσει στην κατανόηση των πολύπλοκων κοινωνικών και οικονομικών δεδομένων που σχετίζονται με τη μετάβαση στη μετα-λιγνίτη εποχή, παρέχοντας έναν τρόπο να αναδειχθούν οι κύριοι παράγοντες και οι σχέσεις μεταξύ τους.
- Αναγνώριση Κρίσιμων Παραμέτρων: Μέσω της ανάλυσης, μπορεί να εντοπιστούν οι κύριοι παράγοντες που επηρεάζουν τη μετάβαση στη μετα-λιγνίτη εποχή, όπως οικονομικοί παράγοντες, κοινωνικές ανάγκες, περιβαλλοντικές επιπτώσεις και πολιτικές αποφάσεις.
- Πρόβλεψη Επιπτώσεων: Με βάση τα αποτελέσματα της ανάλυσης, μπορεί να γίνει πρόβλεψη των πιθανών επιπτώσεων των πολιτικών και των μέτρων που λαμβάνονται για τη μετάβαση στη μετα-λιγνίτη εποχή, βοηθώντας έτσι στον σχεδιασμό πιο αποτελεσματικών και δίκαιων πολιτικών.
- Διαμόρφωση Πολιτικών: Τέλος, η παραγοντική ανάλυση μπορεί να παρέχει σημαντικές εισηγήσεις για τον σχεδιασμό και την εφαρμογή πολιτικών που να ενισχύουν την κοινωνική συναίνεση και να εξασφαλίζουν μια δίκαια μετάβαση για όλους τους εμπλεκόμενους.
Συνολικά, η παραγοντική ανάλυση μπορεί να αποτελέσει ένα ισχυρό εργαλείο για την υποστήριξη μιας δίκαιης και βιώσιμης μετάβασης στη μετα-λιγνίτη εποχή, βασισμένη σε ενημερωμένες και αντικειμενικές αναλύσεις των κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών παραμέτρων.
