Ηπειρώτικα 20 χρόνια Τηλεθέρμανση

Ο υπάλληλος του Δήμου είπε: «Όλα εντάξει», σημείωσε με μαύρο μαρκαδόρο 10/5/98, στην μπροστινή πλευρά του εναλλάκτη της τηλεθέρμανσης του σπιτιού μου και έφυγε.
Η χειρόγραφη αυτή σημείωση παρέμεινε χωρίς να αλλοιωθεί εδώ και είκοσι χρόνια, φέρνοντας στη μνήμη μου κάθε φορά που την αντικρίζω, αυτά που μου διηγήθηκαν ή που εγώ θυμάμαι, για την θέρμανση στο σπίτι μου άλλοτε, αλλά και γενικά της συνοικίας μας, τα Ηπειρώτικα. Μία συνοικία κεντρική – απόκεντρη, μα όχι εύκολα προσβάσιμη, ειδικά όταν ο Χειμώνας είναι δύσκολος.
Είναι πετρώδης πλαγιά, όπου ο Π. Λιούφης στην Ιστορία της Κοζάνης αναφέρει ότι πολλοί ηλικιωμένοι περίπου μέχρι το 1920 αποκαλούσαν την πλαγιά αυτή «τ’ Πουπλιού η πλαϊά» και άλλοι «Αμυγδαλιές». Λίγες χαμηλές πρώτες κατοικίες συναντάμε μετά το 1930 όπου με άδεια του Δήμου κατοίκησαν άνθρωποι από τα βόρεια του Ν. Ιωαννίνων, Ηπειρώτες, εξ ού και το όνομα. Η κυρίως ανοικοδόμησή της άρχισε από το 1960 και μετά.
Με το κέντρο της πόλης η διαφορά  θέρμανσης είναι κάτω 2οC Χειμώνα – Καλοκαίρι.
Από καμμία πλευρά δεν υπάρχει ομαλή προσέγγιση σ’ αυτήν, μεγάλες και δύσκολες οι κλίσεις της επιφάνειας, το άγχος και η «λαχτάρα» των κατοίκων αλλά ακόμη περισσότερο των επαγγελματιών προϊόντων θέρμανσης.
Την δεκαετία του 1950 όπου κτίστηκε το σπίτι μου, θερμαίνονταν με καυσόξυλα, τα οποία με πολύ δυσκολία ανέβαζαν το Καλοκαίρι τα αδέλφια Λαγόπουλοι με τις μεγάλες «χαμάλες» (μακριά κάρα) που έσερναν τα μεγαλόσωμα άλογά τους. Παράλληλα με τα καυσόξυλα στις αρχές του 1960 ήρθαν τα κάρβουνα, «μπρικέττα» της Δ.Ε.Η., αρίστης ποιότητος τότε, τα οποία ήταν χρήσιμα, και όχι μόνον, για τη μεγάλη «μασίνα» της κουζίνας, όπου ψήνονταν οι πίτες κάθε είδους (ιδιαίτερα με ψημένο φύλλο), τα διάφορα ψητά, τα γευστικά γιουβέτσια, τα γλυκά με σιρόπι ή ζάχαρη και πολλές άλλες λιχουδιές. Και αυτών η προμήθεια γινόταν το Καλοκαίρι, σε ορισμένο μήνα, με τη δυσκολία του φορτηγού να βρη «ίσιωμα να ξεφορτώσει, φυσικά στο χωματόδρομο. Η πρώτη τσιμεντόστρωση έγινε το 1976.
Υπήρχε και το ξυκολάρβουνο, πιο φθηνό, για όποιον το χρησιμοποιούσε, χωρίς να προσφέρει ιδιαίτερη θέρμανση και συν τοις άλλοις να μην μπορεί όλη η γειτονιά να ανοίξει πόρτες και παράθυρα από την άσχημη μυρωδιά και τον αποπνικτικό καπνό του.
Περί το 1965 ήρθε το πετρέλαιο. Μεγαλύτερη ευκολία για όλους, όμως όχι και για τους προμηθευτές καυσίμων. Οι Χειμώνες βαρείς και ο πάγος δεν έλιωνε ακόμη και με ήλιο. Όσο καλή πρόβλεψη να γίνόταν, πάντα χρειαζόταν προμήθεια πετρελαίου και κατά τη διάρκεια του Χειμώνα. Δεν ξεχνώ τον αείμνηστο Πάϊκο Δελιαλή με τον υπάλληλό του κ. Γιάννη, να έρχονται με 2 μέτρα χιόνι και να βάζουν πετρέλαιο, με προέκταση, διότι το βυτιάκι δεν ανέβαινε, εξ αιτίας του πάγου, ούτε και με αλυσίδες. Και βέβαια δεν ξεχνώ και τις ατελείωτες απεργίες μέσα στην καρδιά του Χειμώνα και τις προσπάθειες των ανθρώπων αυτών να μην μείνουμε από θέρμανση.
Την Άνοιξη του 1998 αφού τελείωσαν οι εργασίες της τηλεθέρμανσης, στην περιοχή, έγινε και η σύνδεση, ιδιαίτερη ανακούφιση και ευκολία για όλους.
Αναφέρω και κάποια άλλα στοιχεία για την περιοχή που ίσως δεν είναι και πολύ γνωστά. Στην οδό που είναι το σπίτι μου, ηλεκτροφωτισμός υπήρχε από το 1954 από την ιδιωτική ηλεκτρική εταιρεία Δελιαλή, δίκτυο αποχέτευσης από το 1956, ύδρευσης από το 1961 με νερό αμιγώς Ερμακιάς, από τη δεξαμενή στα Μελίσσια, και όλα αυτά βέβαια με την πρωτοβουλία πάντα των κατοίκων της. Όσο για τα απορρίμματα στα πρώτα χρόνια ο Δήμος έστελνε κάρο με μουλάρι, ο καθημερινός πρωϊνός διαπληκτισμός, ειδικά το Χειμώνα, με τις νοικοκυρές, διότι μαζί με τα απορρίμματα πετούσαν και τις στάχτες από τις θερμάστρες, όπου υπήρχε κίνδυνος ανάφλεξης του ξύλινου κάρου μαζί με τα παραπέτα του. Αργότερα περνούσε φορτηγό του Δήμου με 3 υπαλλήλους. Ένας επάνω στην καρότσα και 2 δεξιά – αριστερά του δρόμου. Μετά ήρθε το κλειστό βυτίο απορριμμάτων με υποδοχή στο πίσω μέρος, και τελικά τοποθετήθηκαν οι κάδοι με τα ειδικά απορριμματοφόρα οχήματα.
Αξέχαστοι καιροί!
Ν.Λ.