Πολλές φορές στη ζωή, τα πράγματα δεν γίνονται όπως τα περιμένουμε ή όπως τα έχουμε σχεδιάσει. Οι αλλαγές που βιώνουμε πολλές φορές δεν είναι καν οι επιθυμητές. Αντίθετα μπορεί να είναι επίπονες ή και μη αναστρέψιμες.
Ένας θάνατος, μια οικονομική απώλεια, ένας επίπονος χωρισμός, μια απώλεια εργασίας, ακόμα όμως και πράγματα πιο καθημερινά, όπως μια απογοήτευση ή ματαίωση σε προσωπικό, φιλικό ή επαγγελματικό επίπεδο δεν είναι γεγονότα το ίδιο διαχειρίσιμα από όλους τους ανθρώπους. Επίσης και δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι την ίδια ικανότητα να τα ξεπεράσουν και να ανταποκριθούν στη νέα πραγματικότητα που προκύπτει.
Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις, που αναρωτιόμαστε πως κάποιοι άνθρωποι, μπορούν σχετικά πιο εύκολα από κάποιους άλλους, να μεταβαίνουν σε νέες καταστάσεις να ανακάμπτουν μετά από δύσκολα γεγονότα και αλλαγές και μάλιστα όχι μόνο να ανακάμπτουν αλλά και να αναπροσαρμόζουν τη ζωή τους δημιουργικά στα νέα δεδομένα.
Η προσαρμοστικότητα αποτελεί μια ιδιότητα επιβίωσης όλων των ζωντανών οργανισμών. Άλλωστε είναι γνωστή η άποψη του Δαρβίνου πως τα όντα που θα επιβιώσουν σε περιόδους αλλαγών δεν θα είναι τα πιο δυνατά αλλά το πιο ευπροσάρμοστα στις αλλαγές.
Η ικανότητα της προσαρμογής στον άνθρωπο περιλαμβάνει ένα συνδυασμό ψυχικών και νοητικών ικανοτήτων, είναι δηλαδή ένα είδος ψυχοσυναισθηματικής ευφυΐας η οποία του προσδίδει ευελιξία, τον καθιστά ικανό να ανταπεξέρχεται αποτελεσματικά σε νέες προκλήσεις καθώς και να επανακάμπτει γρηγορότερα, μετά από δύσκολες καταστάσεις και τραυματικά γεγονότα. Με άλλα λόγια είναι η ικανότητα του ανθρώπου, να μπορεί να αναπροσαρμόζεται και να συνεχίζει όταν τα δεδομένα της ζωής του αλλάζουν.
Δεν είναι λίγοι οι άνθρωποι που αντιστέκονται στις αλλαγές μέσα από τη θέση, “εγώ έτσι είμαι”, “έτσι ξέρω”, “έτσι λειτουργώ”, με αποτέλεσμα να παραμένουν καθηλωμένοι για χρόνια και να δυσκολεύουν περισσότερο τη ζωή τους και την εξέλιξη τους.
Το να μένουμε αγκιστρωμένοι σε ότι χάθηκε, σε αυτό που λείπει και σε ότι συνέβη στο παρελθόν, είναι μια στάση ζωής άκαμπτη, κόντρα στην ίδια την φύση και την έννοια της ζωής, η οποία από μόνη της εμπεριέχει την αλλαγή σαν έννοια.
Είναι κατανοητό πως όλοι οι άνθρωποι δεν έχουν από τη φύση τους την ίδια ικανότητα προσαρμογής. Ωστόσο είναι κάτι που μπορεί να καλλιεργηθεί και να ενισχυθεί. Κάποια στοιχεία απαραίτητα για μια τέτοια διαδικασία ενίσχυσης της προσαρμοστικότητας μας είναι:
- Καλή επαφή με τον εαυτό μας, το άκουσμα των συναισθημάτων μας και των αναγκών μας.
- Παροχή χρόνου στον εαυτό μας ώστε να βιώσει στην νέα κατάσταση που προκύπτει. Ταυτόχρονα όμως, τόσου χρόνου, ούτως ώστε η κατάσταση της αντίστασης να μην γίνει μέσα μας μόνιμη. Οι μεγάλες περίοδοι αδράνειας συνήθως λειτουργούν από ένα σημείο κι έπειτα επιβαρυντικά και όχι ενθαρρυντικά στην αλλαγή και στην προσαρμογή.
- Κινητοποίησή του εαυτό μας σε δράση. Η παρότρυνση για δράση είναι σημαντική προκειμένου να τολμήσουμε και να δοκιμάσουμε νέα πράγματα να εξερευνήσουμε νέες πτυχές της ζωής.
- Διερευνούμε τι θα μπορούσαμε να κρατήσουμε ως πληροφορία ή ως εμπειρία σε αυτό που μας συνέβη ώστε να το αξιοποιήσουμε θετικά στη ζωή μας από εδώ και πέρα.
- Εντοπίζουμε τα θετικά ή τα λειτουργικά σημεία της ζωής μας που υπάρχουν σήμερα. Αυτά που δουλεύουν σωστά και από τα οποία μπορούμε να αντλήσουμε δύναμη κουράγιο και αισιοδοξία. Και μπορεί αυτά να μοιάζουν ταπεινά, δεδομένα και ασήμαντα όμως είναι στοιχεία σταθερά και βοηθητικά στην παρούσα κατάσταση.
- Απεμπλοκή όσο γίνεται περισσότερο από σκέψεις, οι οποίες μας εμφανίζουν ως “θύματα” της ζωής και των άλλων. Μέσα αυτή τη διαδικασία, γινόμαστε πιο ενεργητικοί και σίγουροι για τον εαυτό μας, αφήνοντας έξω από τη ζωή μας την πικρία γι’ αυτούς που θεωρούμε πως μας πλήγωσαν, μας αδίκησαν, που δεν υπήρξαν αντάξιοι της εμπιστοσύνης μας. Το να γυρίζει κάποιος σελίδα, χωρίς θυμό και μένος είναι κι αυτό ένα σπουδαίο στοιχείο προσαρμοστικότητας.
- Επαφή με καινούριους ανθρώπους, που θα μας προσφέρουν νέες οπτικές και δεδομένα, καθώς και η προσπάθεια ενσωμάτωσης κάποιων από αυτών των στοιχείων στη δική μας ζωή.
- Τέλος και το πιο σημαντικό ίσως από όλα είναι η αποδοχή της νέας κατάστασης, όσο κι αν αυτή μας είναι ανεπιθύμητη ή μας δυσκολεύει. Η αποδοχή σε καμιά περίπτωση δεν έχει την έννοια του συμβιβασμού, και της παραίτησης στη μοίρα. Αντίθετα έχει την έννοια της ανάγκης αλλαγής πλεύσης, σκέψης, στόχων, που θα βοηθήσουν ή θα εξυπηρετήσουν τη νέα πραγματικότητα.
Ο άνθρωπος, που δέχεται τις αλλαγές και προσαρμόζεται σ’ αυτές, δεν σημαίνει ότι συμβιβάζεται ή θυσιάζει ή κάνει έκπτωσης στις αξίες του, τα όνειρα του και τις επιδιώξεις του. Αντίθετα είναι ένας άνθρωπος που στέκεται με ενεργητικό τρόπο στη ζωή και ταυτόχρονα παρέχει στον εαυτό του την προοπτική να είναι όσο πιο ήρεμος και ευτυχισμένος γίνεται με αυτά που ζει και κατέχει, χαράσσοντας ακόμη και αναγκαστικά νέα πορεία ζωής!
