Η απώλεια της ελευθερίας

1 Min Read

Στο βιβλίο του «Διασκεδάζοντας μέχρι θανάτου» (1985) ο Νιλ Πόστμαν συγκρίνει τις ανησυχίες του Όργουελ και του Χάξλεϋ, όπου αναδεικνύεται μια ουσιαστική διαφορά στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται την απώλεια της ανθρώπινης ελευθερίας. Ο Όργουελ φοβάται μια κοινωνία όπου η καταπίεση επιβάλλεται βίαια και εξωτερικά, μέσα από αυταρχικούς μηχανισμούς ελέγχου, λογοκρισία και συνεχή επιτήρηση. Σε έναν τέτοιο κόσμο, η απαγόρευση της γνώσης αποτελεί κεντρικό εργαλείο χειραγώγησης. Η εξουσία λειτουργεί κατασταλτικά, επιβάλλοντας φόβο και περιορίζοντας την αλήθεια, έτσι ώστε οι άνθρωποι να μην μπορούν να αντισταθούν.

Αντίθετα, ο Χάξλεϋ περιγράφει μια πιο ύπουλη μορφή χειραγώγησης. Σε αυτήν την εκδοχή, οι άνθρωποι δεν χρειάζεται να εξαναγκαστούν. Αντί να τους αφαιρεθεί η ελευθερία, τους παρέχεται μια πληθώρα απολαύσεων, περισπασμών και τεχνολογιών που καταπραΰνουν τη σκέψη. Έτσι, η εθελούσια παράδοση στην ευκολία και στη διασκέδαση οδηγεί σταδιακά στην αδυναμία κριτικής σκέψης. Η ιστορία και η ωριμότητα χάνονται μέσα σε έναν κόσμο όπου η επιφανειακή ευχαρίστηση υποκαθιστά την ουσιαστική γνώση.

Και οι δύο συγγραφείς μάς προειδοποιούν για διαφορετικούς αλλά αλληλένδετους δρόμους προς την απώλεια της ελευθερίας: τον φόβο και την αδιαφορία. Πρόκειται για μια συζήτηση ιδιαίτερα επίκαιρη.

Μοιραστείτε την είδηση