Έχετε δοκιμάσει ποτέ μακαρόνια από ρεβύθια ή παγωτό με βαλσάμικο ξύδι και βασιλικό; Πώς θα σας φαινόταν να τρώγατε το μεσημεριανό σας γεύμα μέσα σε βάζο που θα αγοράζατε από το supermarket; Θα επιλέγατε άλειμμα σταφίδας για το πρωινό σας, αντί της αγαπημένης πραλίνας φουντουκιού;
Είναι γεγονός πως τα τελευταία χρόνια οι βιομηχανίες τροφίμων επενδύουν στην καινοτομία καθώς αποτελεί σημαντικό παράγοντα της ανάπτυξης και της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων παγκοσμίως. Οι μεγάλες κυρίως επιχειρήσεις που ασχολούνται με την παραγωγή τροφίμων και ποτών, έχουν τμήμα Έρευνας και Ανάπτυξης, το λεγόμενο R&D (Research and Development), που στελεχώνεται από επιστήμονες τροφίμων. Το τμήμα αυτό έχει αρμοδιότητα την εφαρμογή ερευνών και πειραμάτων, με σκοπό την ανάπτυξη-επινόηση νέων προϊόντων. Ωστόσο, πλέον και μικρότερες επιχειρήσεις, ακόμη και στην Ελλάδα, παράγουν καινοτόμα προϊόντα που αποσπούν διεθνείς διακρίσεις.
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι τα καινοτόμα προϊόντα τροφίμων χωρίζονται σε τρεις μεγάλες κατηγορίες ανάλογα με τις ανάγκες των καταναλωτών. Η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει προϊόντα που καλύπτουν συγκεκριμένες διατροφικές ανάγκες/επιλογές μιας μερίδας καταναλωτών όπως είναι τα άτομα που πάσχουν από κάποια ασθένεια (π.χ. διαβήτη, καρδιαγγειακά νοσήματα), άτομα με δυσανεξίες (γλουτένη, λακτόζη) και αλλεργίες σε διάφορα συστατικά, οι vegetarian, οι αθλητές, αυτοί που ακολουθούν κάποια δίαιτα κ.α. Ενδεικτικά κάποια από τα προϊόντα που απευθύνονται σ’αυτή την ομάδα ανθρώπων είναι τα γαλακτοκομικά προϊόντα χωρίς λακτόζη, ζυμαρικά και κράκερς από αλεύρι οσπρίων αντί σιταριού, ψωμί χωρίς ζάχαρη και αλάτι ή με λιγότερους υδατάνθρακες, ποπ κορν με μειωμένο αλάτι που ετοιμάζεται στο φούρνο μικροκυμάτων, burger λαχανικών χωρίς γλουτένη, σοκολάτα από σόγια, παρασκεύασμα γιαουρτιού από κάσιους, φυτικά ροφήματα από καρπούς, ενεργειακά ποτά με χυμό φρούτων και διάφορες γεύσεις, πρωτεϊνούχα chips και πολλά άλλα.
Μια άλλη μεγάλη κατηγορία πρωτοποριακών τροφίμων είναι τα λειτουργικά τρόφιμα (functional foods), δηλαδή τρόφιμα που καταναλώνονται στο πλαίσιο της καθημερινής διατροφής και τα οποία λόγω των συστατικών ή της σύνθεσής τους δυνητικά βελτιώνουν τη λειτουργία του οργανισμού. Υπάρχουν τα φυσικά λειτουργικά τρόφιμα (φρούτα, λαχανικά, ξηροί καρποί, λιπαρά ψάρια, αυγά, ελαιόλαδο κ.α) και τα εμπλουτισμένα που παράγουν οι βιομηχανίες τροφίμων. Μερικά από αυτά είναι γιαούρτι με προβιοτικά, τρόφιμα εμπλουτισμένα με βιταμίνες και μέταλλα, (γάλα, φυτικά ροφήματα, μαργαρίνες, χυμοί φρούτων, δημητριακά πρωινού, κράκερ), αυγά και ψωμί με ω-3 λιπαρά οξέα, μαργαρίνες με φυτοστερόλες, δημητριακά, μπισκότα και χυμοί με φυτικές ίνες.
Σημαντική θέση στην αγορά τροφίμων καταλαμβάνουν και τα καινοτόμα προϊόντα που προσφέρουν στον καταναλωτή νέες γεύσεις και αρώματα, πρωτοποριακούς συνδυασμούς συστατικών και υφών, ενσωμάτωση παραδοσιακών πρώτων υλών σε νέα προϊόντα, με σκοπό να ικανοποιήσουν και να εκπλήξουν το καταναλωτικό κοινό. Ρόφημα γιαουρτιού με άρωμα τριαντάφυλλο, αναψυκτικό τύπου κόλα με αυξημένη καφεΐνη, τσιπς παντζαριού με κανέλα, άλειμμα κρέμας τυριού με γεύση ροδάκινο, ελιές με τραγανή επικάλυψη με γεύση κρεμμύδι αλλά και πολλά ελληνικά καινοτόμα προϊόντα όπως μαρμελάδα καυτερής πιπεριάς, άλειμμα σταφίδας, άλειμμα κόκκινου κρασιού, μουστάρδα με μανταρίνι και λάδι τρούφας, φιλέτα σαλιγκαριού σε ελαιόλαδο, λικέρ με χαρουπόμελο, κέτσαπ πράσινης τομάτας, άλειμμα μελιού με κακάο και τόσα άλλα που υπόσχονται να εκπλήξουν τον ουρανίσκο και του πιο απαιτητικού καταναλωτή.
Από το 2011 διοργανώνεται ο Διαγωνισμός Καινοτόμων Προϊόντων Διατροφής “ECOTROPHELIA” μέσω του οποίου φοιτητές των τριτοβάθμιων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και ερευνητικών ινστιτούτων της Ελλάδας, καλούνται να αναπτύξουν πρωτοποριακά προϊόντα διατροφής, που να παρουσιάζουν απαραιτήτως στοιχεία οικολογικής καινοτομίας. Δύο φορές η ελληνική συμμετοχή κατέκτησε την πρώτη θέση στον αντίστοιχο ευρωπαϊκό διαγωνισμό, το 2011 με ένα προϊόν που συνδυάζει τη διατροφική αξία των θαλασσινών και την οικολογική αξιοποίηση των παραπροϊόντων της βιομηχανίας τροφίμων και το 2017 με ένα λειτουργικό ρόφημα αβοκάντου και ορού στραγγιστού γιαουρτιού με πρεβιοτικά και αντιοξειδωτικά. Άλλα ενδιαφέροντα προϊόντα που προέκυψαν από τη συμμετοχή των ελληνικών πανεπιστημίων στο διαγωνισμό είναι: μπισκότα χωρίς γλουτένη από βιολογικό αλεύρι κάστανου, νερό με προσθήκη εκχυλισμάτων βοτάνων, πρωτεϊνούχα μπισκότα γεμιστά με κρέμα ονογάλακτος και γίδινου γάλακτος, στιγμιαίο smoothie γιαουρτιού σε μορφή σκόνης και τόσα άλλα, που αποτελούν απόδειξη πως οι πρωτοποριακές ιδέες στον διατροφικό τομέα είναι πολλές και δημιουργικές.
Η Βούλα Αγραφιώτη είναι M.Sc. Γεωπόνος Επιστήμης και Τεχνολογίας τροφίμων Α.Π.Θ., Πιστοποιημένη Εκπαιδευτής ΕΦΕΤ
