«Κάθε γενοκτονία τη διαπράττουν άνθρωποι με σάρκα και οστά, ενώ άλλοι την επιδοκιμάζουν και άλλοι απλώς την ανέχονται βουβοί» γράφει σε άρθρο του στην εφημερίδα «Καθημερινή» (14.9.2025) ο Σταύρος Ζουμπουλάκης για τα όσα συμβαίνουν στην Παλαιστίνη.
Η σκέψη αυτή αυτομάτως με πάει στην κοινοτοπία του κακού (banality of evil) που εισήχθη από τη φιλόσοφο Χάνα Άρεντ στον «Άιχμαν στην Ιερουσαλήμ» μετά τη δίκη του Άντολφ Άιχμαν, ενός από τους βασικούς οργανωτές του Ολοκαυτώματος. Ο Άιχμαν δεν παρουσιάστηκε ως μια «διαβολική προσωπικότητα», αλλά ως ένας συνηθισμένος άνθρωπος, γραφειοκράτης που εκτελούσε εντολές χωρίς βαθιά συνείδηση ή ηθική σκέψη.
Στην κοινοτοπία του κακού η Άρεντ επισημαίνει ότι το κακό δεν είναι αποτέλεσμα ψυχοπαθολογίας ή σατανικής συνείδησης, αλλά της απουσίας κριτικής σκέψης και ηθικής ευθύνης. Το κακό γίνεται «κοινοτυπία» όταν οι άνθρωποι δεν σκέφτονται προσωπικά και δεν αναλαμβάνουν ευθύνη για τις πράξεις τους.
Τονίζοντας την ατομική ηθική ευθύνη, η Άρεντ μας καλεί να σκεφτούμε κριτικά και να μην αποδεχτούμε την συστηματική κανονικοποίηση μιας θηριωδίας, όπως αυτή που συμβαίνει στην Παλαιστίνη.
Οι τρομακτικές συνέπειες των αποτρόπαιων εγκλημάτων που συμβαίνουν, απαιτούν αν όχι να δράσουμε, τουλάχιστον να εκφράσουμε με σαφήνεια την αντίθεσή μας.
